Το πλήρες νομοθετικό πλαίσιο για τις άδειες άνευ αποδοχών των εκπαιδευτικών – Τι ισχύει για τη διάρκεια, τις προϋποθέσεις και τις διαδικασίες χορήγησης

 

Το Υπουργείο Παιδείας, Θρησκευμάτων και Αθλητισμού (ΥΠΑΙΘΑ), στο πλαίσιο απάντησης σε Κοινοβουλευτική Ερώτηση, παρουσίασε αναλυτικά το ισχύον νομοθετικό πλαίσιο που διέπει τη χορήγηση των αδειών άνευ αποδοχών στους/στις εκπαιδευτικούς της Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης. Το εν λόγω πλαίσιο αποτυπώνεται στο υπ. αριθμ. 143124/Ε3/18-12-2023 υπηρεσιακό έγγραφο, το οποίο διευκρινίζει λεπτομερώς τις κατηγορίες αδειών, τις προϋποθέσεις χορήγησής τους, καθώς και τα όργανα που καθίστανται αρμόδια για την τελική έγκριση.

Άδειες άνευ αποδοχών για σοβαρούς ιδιωτικούς λόγους – έως 5 σχολικά έτη

Βάσει της περ. Ε’ του άρθρου 16 του ν. 1566/1985 και της παρ. 2 του άρθρου 51 του ν. 3528/2007, προβλέπεται η δυνατότητα χορήγησης άδειας άνευ αποδοχών συνολικής διάρκειας έως πέντε (5) σχολικών ετών για σοβαρούς ιδιωτικούς λόγους, όπως προβλήματα υγείας, ανάγκη προσωρινής διαμονής στο εξωτερικό, δύσκολες περιπτώσεις μητρότητας, ή ολοκλήρωση μεταπτυχιακών σπουδών.

Η άδεια αυτή χορηγείται μετά από αίτηση του/της εκπαιδευτικού και απαιτεί γνώμη αρμόδιου υπηρεσιακού συμβουλίου (ΑΠΥΣΠΕ / ΑΠΥΣΔΕ). Επιπλέον, προβλέπεται ότι η υπηρεσιακή σχέση λύεται αυτοδικαίως, εάν ο/η εκπαιδευτικός δεν αναλάβει υπηρεσία εντός ενός μήνα από τη λήξη της άδειας.

Η βασική νομοθετική διάταξη ορίζει:
«Στους υπαλλήλους επιτρέπεται η χορήγηση άδειας χωρίς αποδοχές συνολικής διάρκειας έως 5 ετών, ύστερα από αίτηση τους και γνώμη του υπηρεσιακού συμβουλίου, για σοβαρούς ιδιωτικούς λόγους.»

Αναλυτικό κανονιστικό πλαίσιο

Με βάση το συγκεντρωμένο υλικό του ΥΠΑΙΘΑ, οι ακόλουθες ρυθμίσεις ισχύουν για τις άδειες άνευ αποδοχών:

1. Ειδικές διατάξεις για εκπαιδευτικούς – ν. 1566/1985

Οι ειδικές προβλέψεις του άρθρου 16, περ. Ε’, αφορούν αποκλειστικά εκπαιδευτικούς και ορίζουν:

• Δυνατότητα χορήγησης άδειας χωρίς αποδοχές έως τη λήξη του σχολικού έτους (31 Αυγούστου).
• Οι λόγοι μπορούν να αφορούν δυσίατες ασθένειες του/της εκπαιδευτικού ή μέλους της οικογένειας, εγκυμοσύνη–τοκετό–μητρότητα, μεταπτυχιακές σπουδές ή ανάγκη προσωρινής εγκατάστασης στο εξωτερικό.
• Η άδεια δεν μπορεί να υπερβεί τα 5 σχολικά έτη.
• Μετά το πέρας της άδειας, απαιτείται ανάληψη υπηρεσίας εντός ενός μήνα.

Η υποπαράγραφος 2 του άρθρου έχει τροποποιηθεί από το άρθρο 171 του ν. 4823/2021.

2. Γενικές διατάξεις του Υπαλληλικού Κώδικα (ν. 3528/2007)

Μετά την τροποποίηση του άρθρου 53 παρ. 1 από τον ν. 5043/2023, προβλέπεται:

• Χορήγηση άδειας άνευ αποδοχών υποχρεωτικά και χωρίς γνώμη υπηρεσιακού συμβουλίου, για την ανατροφή τέκνου έως 8 ετών.
• Καταβολή ποσού ίσου με τον κατώτατο μισθό για δύο μήνες ανά τέκνο (για έως δύο τέκνα).
• Πρόσθετη παροχή για γονείς διδύμων/τριδύμων και μονογονεϊκές οικογένειες.
• Για το τρίτο ή περισσότερα τέκνα, χορήγηση άδειας με πλήρεις αποδοχές για τρεις μήνες.
• Το ελάχιστο τμήμα άδειας που μπορεί να χορηγηθεί είναι ένας μήνας.
• Τμήμα τεσσάρων (4) μηνών ανά τέκνο λογίζεται ως πραγματική δημόσια υπηρεσία.

Η αίτηση υποβάλλεται τουλάχιστον έναν μήνα πριν την έναρξη της άδειας, και η υπηρεσία οφείλει να απαντήσει εντός ενός μήνα.

3. Γνωμοδότηση ΝΣΚ υπ’ αριθ. 80/2016

Το Νομικό Συμβούλιο του Κράτους έχει γνωμοδοτήσει ότι:

• Για τους εκπαιδευτικούς εφαρμόζεται πρωτίστως η ειδική διάταξη του ν. 1566/1985.
• Συμπληρωματικά εφαρμόζεται ο Υπαλληλικός Κώδικας μόνο για το διαδικαστικό σκέλος της υποχρεωτικής χορήγησης χωρίς γνώμη υπηρεσιακού συμβουλίου.

4. Προγραμματισμός χορήγησης αδειών – ν. 4926/2022

Οι αιτήσεις για μακροχρόνιες άδειες (άνω των 20 ημερών) που αφορούν οικογενειακούς λόγους, μητρότητα, ανατροφή τέκνων, επιμόρφωση ή προσωρινή διαμονή στο εξωτερικό:

• Υποβάλλονται έως 31 Μαΐου κάθε έτους.
• Η απόφαση χορήγησης εκδίδεται έως 30 Ιουνίου.
• Η άδεια αφορά το επόμενο σχολικό έτος.

Εξαιρούνται: νέοι διορισμοί μετά την 31/5, λόγοι υγείας ή άλλοι έκτακτοι λόγοι, και αποσπασμένοι σε εξωδιδακτικές θέσεις.

Β. Συνοπτική ανάλυση ως προς τον χρόνο χορήγησης

Από το σύνολο των εφαρμοστέων διατάξεων προκύπτουν τα εξής:

1. Οι άδειες άνευ αποδοχών διάρκειας άνω του ενός μήνα λήγουν στις 31/8, εκτός εάν:Οι μήνες για τους οποίους καταβάλλονται αποδοχές (2 μήνες για έως δύο τέκνα ή 3 μήνες για τρίτο τέκνο) συμπεριλαμβάνονται στον συνολικό χρόνο άδειας που λήγει στις 31/8.
   1. συμπληρώνεται η πενταετία, ή
   2. το τέκνο συμπληρώνει το 8ο έτος (για την άδεια ανατροφής).
2. 
   
3. Οι 4 μήνες ανά τέκνο που λογίζονται ως πραγματική υπηρεσία περιλαμβάνονται επίσης στο συνολικό διάστημα άδειας.
4. Για άδειες ενός μήνα, η χορήγηση μπορεί να γίνει χωρίς περιορισμό λήξης στις 31/8, σύμφωνα με το άρθρο 51 παρ. 1 του ΥΚ.
5. Οι Διευθυντές Εκπαίδευσης έχουν ρητή αρμοδιότητα να χορηγούν άδειες άνευ αποδοχών όταν δεν απαιτείται γνώμη συμβουλίου.

Το ΥΠΑΙΘΑ επισημαίνει ότι η εφαρμογή του νομοθετικού πλαισίου για τις άδειες άνευ αποδοχών βρίσκεται σε πλήρη ευθυγράμμιση με τις ειδικές ρυθμίσεις που ισχύουν για τους/τις εκπαιδευτικούς, καθώς και με τις γενικές διατάξεις του δημοσιοϋπαλληλικού κώδικα. Οι ρυθμίσεις αυτές διασφαλίζουν την ορθή υπηρεσιακή λειτουργία, την προστασία των εκπαιδευτικών που αντιμετωπίζουν σημαντικούς οικογενειακούς ή προσωπικούς λόγους, καθώς και την εύρυθμη διοικητική διαχείριση των σχολικών μονάδων.

ΠΛΗΡΗΣ ΠΙΝΑΚΑΣ ΔΙΚΑΙΟΛΟΓΗΤΙΚΩΝ

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Α’ – ΔΙΚΑΙΟΛΟΓΗΤΙΚΑ ΑΝΑ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ ΑΙΤΗΣΗΣ

1. Άδεια άνευ αποδοχών για σοβαρούς ιδιωτικούς λόγους (ν. 1566/1985)

✔ Αίτηση εκπαιδευτικού
✔ Φωτοαντίγραφο ταυτότητας
✔ Υπεύθυνη δήλωση Ν. 1599/1986 με αναλυτική αιτιολόγηση
✔ Έγγραφα τεκμηρίωσης (όπου υπάρχουν):

• Ιατρικές βεβαιώσεις / γνωματεύσεις νοσηλείας
• Πιστοποιητικά οικογενειακής κατάστασης
• Δικαιολογητικά μετακόμισης
• Βεβαιώσεις διαμονής στο εξωτερικό
• Οποιοδήποτε στοιχείο αποδεικνύει την ανάγκη απουσίας

2. Άδεια ανατροφής τέκνου (άρθρο 53 ΥΚ)

✔ Αίτηση
✔ Ληξιαρχική πράξη γέννησης
✔ Πιστοποιητικό οικογενειακής κατάστασης
✔ Υπεύθυνη δήλωση για μη λήψη αντίστοιχης άδειας από τον έτερο γονέα
✔ Για δίδυμα/τρίδυμα: σχετική ληξιαρχική πράξη
✔ Για μονογονεϊκή οικογένεια: δικαστική απόφαση, ληξιαρχική πράξη ή άλλο επίσημο έγγραφο
✔ Βεβαίωση από εργοδότη έτερου γονέα

3. Άδεια για λόγους υγείας μέλους οικογένειας

✔ Αίτηση
✔ Αναλυτική ιατρική γνωμάτευση δημόσιου νοσοκομείου
✔ Βεβαίωση νοσηλείας (όπου υπάρχει)
✔ Πιστοποιητικό οικογενειακής κατάστασης
✔ Υπεύθυνη δήλωση για τον βαθμό συγγένειας

4. Άδεια για σπουδές, μεταπτυχιακό ή διδακτορικό

✔ Αίτηση
✔ Βεβαίωση εγγραφής στο τμήμα
✔ Αναλυτικό πρόγραμμα σπουδών ή βεβαίωση φοίτησης
✔ Χρονοδιάγραμμα εκπόνησης (ιδίως σε διδακτορικά)
✔ Αντίγραφο τίτλου σπουδών προηγούμενου κύκλου

5. Άδεια για διαμονή/μετεγκατάσταση στο εξωτερικό

✔ Αίτηση
✔ Έγγραφα απόδειξης διαμονής:

• Μισθωτήριο
• Βεβαίωση εργοδοσίας/εταιρείας
• Βεβαίωση σπουδών τέκνων
  ✔ Δικαιολογητικά επιβεβαίωσης διάρκειας παραμονής

6. Άδεια άνευ αποδοχών μικρής διάρκειας (έως 20 ημερών)

✔ Αίτηση
✔ Υπεύθυνη δήλωση
✔ Εφόσον ζητηθεί: συνοπτική τεκμηρίωση λόγων

7. Άδεια ενός (1) μηνός – Ειδική κατηγορία

✔ Αίτηση
✔ Υπεύθυνη δήλωση
✔ Ενδεικτική τεκμηρίωση λόγων
Σημείωση: Δεν εμπίπτει στην 31/8 αλλά στη διάρκεια που ορίζεται από την αίτηση.