Τι ισχύει σήμερα για τις άδειες των αναπληρωτών εκπαιδευτικών — ανάλυση του νομοθετικού πλαισίου & το ζήτημα της εξίσωσης με τους μόνιμους 

dictyo.gr

 

Η πρόσφατη δημόσια τοποθέτηση από την πολιτική ηγεσία του Υπουργείο Παιδείας σχετικά με την πιθανότητα εξίσωσης των αδειών μονίμων και αναπληρωτών εκπαιδευτικών έφερε ξανά στο προσκήνιο το ζήτημα των εργασιακών δικαιωμάτων των εκπαιδευτικών με συμβάσεις ορισμένου χρόνου (ΙΔΟΧ). Παρακάτω παρουσιάζεται αναλυτικά το ισχύον νομικό πλαίσιο, οι πραγματικές δυνατότητες θεσμικών παρεμβάσεων, αλλά και οι προκλήσεις που πρέπει να αντιμετωπιστούν.

Ποιοι είναι οι αναπληρωτές — τι προβλέπει η νομοθεσία

Οι αναπληρωτές εκπαιδευτικοί υπηρετούν με σχέση ιδιωτικού δικαίου ορισμένου χρόνου (ΙΔΟΧ). Σύμφωνα με το ελληνικό θεσμικό πλαίσιο, οι σχέσεις αυτές ρυθμίζονται κυρίως από το Π.Δ. 410/1988, αλλά και από μεταγενέστερες τροποποιήσεις.

Ωστόσο, όσο αφορά δικαιώματα όπως οι άδειες — αναρρωτικές, ειδικές, γονικές, κ.λπ. — οι αναπληρωτές αναγνωρίζονται ως δικαιούχοι, υπό προϋποθέσεις και σύμφωνα με ειδικές διατάξεις. Η σχετική νομοθεσία περιλαμβάνει:

• Άρθρα του Αστικού Κώδικα (π.χ. 657, 658) για αναρρωτικές άδειες,
• Διατάξεις που ρυθμίζουν ειδικές άδειες και δικαιώματα ανά περίπτωση (νόσοι, αναπηρίες, γονικές ανάγκες, κ.λπ.)

Ως αποτέλεσμα, οι αναπληρωτές εκπαιδευτικοί δικαιούνται σειρά αδειών, ανάλογα με τη διάρκεια και τη φύση της σύμβασής τους — υπό προϋποθέσεις και τήρηση σχετικής διαδικασίας.

Τι δικαιούνται σήμερα οι αναπληρωτές — βασικές άδειες και περιορισμοί

Κανονική άδεια για έκτακτες ανάγκες

Σύμφωνα με το Π.Δ. 410/1988 (άρθρο 20 παρ. 8), οι αναπληρωτές μπορούν να λάβουν έως 7 εργάσιμες ημέρες κατ’ έτος ως κανονική άδεια για λόγους εξαιρετικής ανάγκης.

Αναρρωτική, ειδική ή άδεια λόγω ασθένειας / ανάγκης

Όπως και οι μόνιμοι, έτσι και οι αναπληρωτές έχουν δικαίωμα σε άδειες ασθενείας / ειδικές ανάγκες, υπό προϋποθέσεις, όπως προβλέπουν τα άρθρα του Αστικού Κώδικα ή συναφείς διατάξεις.

Άδειες ειδικών περιστάσεων

Οι αναπληρωτές δικαιούνται — όπου ισχύουν — και άδειες όπως: άδεια για αιμοδοσία, γονικές άδειες, άδεια για δικαστικές υποχρεώσεις, άδεια εκλογών, ειδικές άδειες σε περιπτώσεις αναπηρίας ή σοβαρής νόσου, κ.λπ.

Προϋποθέσεις & περιορισμοί

• Η κανονική άδεια 7 ημερών δεν απαιτεί προϋπηρεσία, αλλά είναι περιορισμένη ως προς τη διάρκεια.
• Σε πολλές περιπτώσεις, οι άδειες δίνονται αναλογικά στη διάρκεια της σύμβασης.
• Ορισμένες άδειες χορηγούνται με απαραίτητη γνωμάτευση ή πιστοποίηση (π.χ. ιατρική γνωμάτευση για αναρρωτική ή ειδική άδεια ασθενούς).

Συνολικά, το καθεστώς προβλέπει ότι οι αναπληρωτές δεν είναι «χωρίς δικαιώματα», αλλά οι δυνατότητες και οι περιορισμοί είναι πιο αυστηροί σε σχέση με τους μόνιμους· κυρίως λόγω της φύσης της σύμβασής τους.

Η πρόταση για εξίσωση αδειών και οι δηλώσεις Βλάση — τι σημαίνουν

Ο Υφυπουργός Παιδείας κ. Κωνσταντίνος Βλάσης, απαντώντας σε ερώτηση στη Βουλή, ανέφερε ότι το Υπουργείο «είναι ανοιχτό να εξετάσει προσεκτικά βελτιωτικές θεσμικές παρεμβάσεις», ειδικά για αναπληρωτές με χρόνιες ή ανίατες παθήσεις. Ωστόσο, τόνισε ότι:

• το μέτρο δεν μπορεί να ληφθεί “εν μία νυκτί” ή «μεσούσης της σχολικής χρονιάς»,
• απαιτείται σταθερότητα δημοσιονομικών δεδομένων και ορθό προγραμματισμό,
• η όποια αλλαγή πρέπει να γίνει με γνώμονα και το υπάρχον νομικό πλαίσιο.

Η τοποθέτηση αυτή δείχνει πρόθεση για διάλογο και ενδεχόμενες τροποποιήσεις, αλλά και επιφυλακτικότητα λόγω των δημοσιονομικών περιορισμών.

Παράλληλα, ως προς την εφαρμογή της Ευρωπαϊκής Οδηγίας για ίση μεταχείριση εργαζομένων με συμβάσεις ορισμένου και αορίστου χρόνου — που συχνά επικαλούνται οι συνδικαλιστικές ενώσεις — ο κ. Βλάσης δήλωσε ότι δεν έχει τεθεί υπό μορφή προστίμου από ευρωπαϊκούς θεσμούς και ότι αναμένονται οδηγίες ώστε να διευκρινιστεί ποια μέτρα είναι εφικτά.

Πού υπάρχουν περιθώρια — και πού οι δυσκολίες

Περιθώρια βελτίωσης

• Θεσμική αναγνώριση πιο ευέλικτων ή ειδικών αδειών για αναπληρωτές με προβλήματα υγείας ή ειδικές ανάγκες.
• Εναρμόνιση με ευρωπαϊκά πρότυπα, ειδικά όσον αφορά την ίση μεταχείριση εργαζομένων με συμβάσεις διαφορετικής διάρκειας.
• Αξιοποίηση της εμπειρίας αναπληρωτών για μακροχρόνιες αλλαγές στο σύστημα: μόνιμη στελέχωση, δικαιώματα, σταθερότητα.

Δυσκολίες / Προκλήσεις

• Δημοσιονομική πίεση: κάθε νέα ρύθμιση πρέπει να συνυπολογίζει το κόστος και τη βιωσιμότητα του δημόσιου συστήματος.
• Νομοθετικές & διοικητικές ρυθμίσεις: οι αλλαγές απαιτούν προσαρμογές σε πολλά επίπεδα (νόμοι, υπουργικές αποφάσεις, διαδικασίες).
• Διατήρηση ισορροπίας ανάμεσα στα δικαιώματα των αναπληρωτών και το δικαίωμα των μόνιμων — χωρίς να προκληθούν ανισότητες ή επιβαρύνσεις.

Τι μπορεί να περιμένουν οι αναπληρωτές

Η πραγματικότητα σήμερα δείχνει ότι οι αναπληρωτές εκπαιδευτικοί δεν έχουν ίδιο καθεστώς με τους μόνιμους όσον αφορά τις άδειες — αλλά έχουν δικαιώματα και προβλέψεις στο πλαίσιο της σύμβασής τους.

Η προσπάθεια για εξίσωση δικαιωμάτων, αν και αναγκαία για λόγους ισότητας και κοινωνικής δικαιοσύνης, απαιτεί:

• σοβαρή προετοιμασία,
• σταθερή δημοσιονομική καταγραφή,
• νομοθετική τεκμηρίωση, και
• διάλογο με τους εκπαιδευτικούς φορείς.

Αν οι προϋποθέσεις αυτές πληρωθούν, ενδεχομένως σε βάθος χρόνου να δούμε σημαντικές βελτιώσεις — όχι μόνο για τους αναπληρωτές, αλλά για το σύνολο του εκπαιδευτικού συστήματος.