Εκτιμήσεις και προτάσεις για τη διοίκηση της εκπαίδευσης και την επιλογή στελεχών

---

---

ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ
ΚΑΘΗΓΗΤΩΝ Ν.ΡΟΔΟΠΗΣ
23/2/2016
ΕΚΤΙΜΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΠΙΛΟΓΗ ΣΤΕΛΕΧΩΝ

Μετά το πέρας άλλης μιας διαδικασίας επιλογής στελεχών (Διευθυντών Εκπαίδευσης, προϊσταμένου εκπαιδευτικών θεμάτων αλλά και Διευθυντών σχολικών μονάδων σε κενές θέσεις) στην εκπαίδευση είναι ώρα να κάνουμε έναν σύντομο, αλλά συνολικό απολογισμό. Οι επισημάνσεις μας αφορούν και τη γενικότερη διοίκηση, αφού οι παθογένειες είναι, τηρουμένων των αναλογιών, οι ίδιες.

Η κατάσταση, λοιπόν, στη διοίκηση της εκπαίδευσης μετά από δεκαετίες άλωσής της από τα πρώην μεγάλα κόμματα (ΠΑΣΟΚ-ΝΔ) με τη συνεπικουρία (και τη συνενοχή) των προσκείμενων σε αυτά συνδικαλιστών έχει τα χαρακτηριστικά του λάφυρου που το κέρδιζαν εκ περιτροπής οι εν λόγω ομάδες συμφερόντων. Δηλαδή, χρησιμοποιήθηκε προς το συμφέρον του «κατόχου», κατά τρόπο πελατειακό, με στόχο την παραμονή στην εξουσία και  την εξυπηρέτηση ημετέρων, επινοώντας άχρηστες θεσούλες στη διοίκηση. Έτσι δημιουργήθηκε μια πολυπλόκαμη γραφειοκρατική ιεραρχική δομή, ένα υπερσυγκεντρωτικό σύστημα με θέσεις για να βολεύονται όσοι βοήθησαν στην «κατάληψη» του κράτους, αλλά χωρίς ουσιαστικές αρμοδιότητες και χωρίς να λαμβάνουν ζωτικές αποφάσεις. Ρόλος τους να εκτελούν ό,τι αποφασίζει το Υπουργείο Παιδείας.

Η κυβέρνηση του Σύριζα παρέλαβε αυτήν τη δομή και το μόνο που έκανε ένα χρόνο τώρα είναι να θέσει το προβληματικό αυτό μοντέλο μεταξύ των δώδεκα θεματικών αξόνων του Εθνικού και Κοινωνικού διαλόγου. Ωστόσο,  ειδικά για την επιλογή διευθυντών σχολικών μονάδων, προέβη σε μια σημαντική καινοτομία με την εισαγωγή ψηφοφορίας των υφισταμένων, χωρίς να καταργηθούν τα μετρήσιμα μόρια και προσφάτως και η συνέντευξη. Γνώμη μας είναι ότι αυτός ο πειραματισμός δεν βοήθησε στην επιλογή καλύτερων στελεχών. Αν εξαιρέσουμε ότι απάλλαξε μερικά από σχολεία από λίγους αυταρχικούς και ακατάλληλους διευθυντές, κατά 80% επανεκλέχτηκαν οι ίδιοι, χρησιμοποιώντας, ως επί το πλείστον, τα πλεονεκτήματα της θέση τους, για να δίνουν άδειες, καλύτερο πρόγραμμα, κάθε είδους εξυπηρέτηση και υποστήριξη στους «πελάτες-ψηφοφόρους» τους. Στην ουσία δηλαδή, η καινοτομία αυτή ενίσχυσε το πελατειακό μοντέλο διοίκησης.

Ως μικρή συμβολή στη βελτίωση της κατάστασης καταθέτουμε τις  προτάσεις μας για τη δομή και τα όργανα διοίκησης κι έπειτα για την επιλογή των στελεχών:

• Επιτακτική η αποκέντρωση με παράλληλη σύνδεση σχολείων με παιδαγωγικά τμήματα πανεπιστημίων, ώστε να παίρνουν από κοινού σημαντικές αποφάσεις για τη σχολική ζωή (μέρος Αναλυτικού Προγράμματος, διδακτικές μέθοδοι κτλ). Φυσικά και προσαρμογή του σχετικού νομικού πλαισίου.
  
• Η Περιφερειακή Δ/νση Εκπαίδευσης είναι μια δομή που δεν λαμβάνει καμιά σημαντική απόφαση για την Περιφέρειά της, συνήθως επικυρώνει αποφάσεις κατώτερων δομών ή έχει αρμοδιότητες που μπορούν να περάσουν σε επίπεδο νομού. Επιπλέον, έχει διογκωθεί οργανωτικά (αναγκαστικά) και επιτείνει την υπάρχουσα γραφειοκρατία. Πρέπει να της ανατεθεί η λήψη σημαντικών αποφάσεων ή αλλιώς να περιοριστεί σε μια απλή διασύνδεση των υπηρεσιών των νομών της περιφέρειας ή να καταργηθεί. Πάντως σίγουρα πρέπει να μειωθεί η γραφειοκρατική της δομή.
  
• Στα συλλογικά όργανα (ΠΥΣΔΕ) πρέπει να  περάσουν αποφάσεις που μέχρι τώρα έπαιρναν μονοπρόσωπα όργανα (Δ/ντες Εκπαίδευσης). Παράδειγμα: η εισήγηση για την απόσπαση σε γραφεία της διοίκησης (ν. 1340/2002, άρθρο 15, παρ ιγ), ο ορισμός και η στελέχωση γραφείων της ΔΙΔΕ και η τοποθέτηση προσωρινών αναπληρωτών (ίδιος νόμος, άρθρο 18, παρ.10). Επίσης μπορούν να συνεδριάζουν μαζί Υπηρεσιακά Συμβούλια της Α’ βάθμιας και Β’ βάθμιας, όταν αποφασίζουν για κοινές ειδικότητες και των δύο βαθμίδων. Οι αποφάσεις πολυπρόσωπων οργάνων θα είναι σίγουρα πιο διαφανείς.
  

Για την επιλογή στελεχών:

• Ανεξάρτητη Αρχή, διακομματική ή/και υπερκομματική που θα εποπτεύει την επιλογή στελεχών.
  
• Δημιουργία μιας δεξαμενής στελεχών εκπαίδευσης κατά τόπους με αυστηρές διαδικασίες (εξετάσεις σε μελέτες περίπτωσης-case study, μετρήσιμα διοικητικά προσόντα, μετρήσιμη γενικότερη κοινωνική δραστηριότητα). Οι εκλογές και τα ακαδημαϊκά προσόντα είναι παραμορφωτικά και ειδικά τα τελευταία έχουν φτάσει να πωλούνται σωρηδόν, αλλά και πέρα απ’ αυτό καταδεικνύουν το ενδιαφέρον του κατόχου τους για την έρευνα της επιστήμης, όχι για την διοίκηση.
  
• Αξιολόγηση με ψυχοτεχνικά τεστ και κλίμακες αξιολόγησης προσωπικότητας από ειδικούς που θα ορίζονται για αυτό το σκοπό από την Ανεξάρτητη Αρχή. Μια πρακτική που θα αντικαταστήσει τη συνέντευξη.
  
• Περιορισμός θητειών ή περιορισμός ετών διοίκησης. 8 – 10 έτη, νομίζουμε ότι είναι αρκετά, για να συμβάλλει κανείς στη διοίκηση, δεν χρειάζεται να γίνει ισόβιος. Ευκαιρίες πρέπει να δίνονται σε όσους επιθυμούν και είναι άξιοι να προσφέρουν.
  
• Ετήσια επιμόρφωση των στελεχών στη διοίκηση σχολικών μονάδων (με τη μορφή εξ αποστάσεως εκπαίδευσης) πριν ή αμέσως μετά την ανάληψη των καθηκόντων τους.
  

Για την Α.Ε.Σ

Νεκτάριος Δαπέργολας

Παναγιώτης Καρακολίδης

Μέλη του δ.σ της ΕΛΜΕ

και αιρετά μέλη του ΠΥΣΔΕ Ροδόπης