Η παιδαγωγός Γεωργία Παπαδοπούλου συνομιλεί με τη Βούλα Παπατσιφλικιώτη

Η παιδαγωγός Γεωργία Παπαδοπούλου συνομιλεί με τη Βούλα Παπατσιφλικιώτη

Ένα ξεχωριστό βιβλίο μας ετοίμασαν οι μαθητές της Ελληνικής Γλώσσας της Μόσχας με την παιδαγωγό τους. Η Μόσχα ενώνεται με την Αθήνα μέσα από ένα λογοτεχνικό ταξίδι.

Μιλήστε μας για το βιβλίο «Μόσχος και Αθηνά».

Το βιβλίο Μόσχος και Αθηνά «Piaga Boblu» είναι ένα παραμύθι μαγικής ξενάγησης στα μνημεία της Μόσχας και της Αθήνας. Μία ταξιδιωτική μυθοπλασία αλλά και ένας δίγλωσσος τουριστικός οδηγός. Αποτελεί συλλογική δουλειά δική μου των μαθητών μου αλλά και των γονέων τους. Το παραμύθι είχε ως στόχο την ανάδειξη των κοινών πολιτιστικών μνημείων της Αθήνας και της Μόσχας και την ανάδειξης κοινών σημείων συνάντησης των πολιτισμών των δύο χωρών. Η εικονογράφηση της ιστορίας έγινε από τους μαθητές ενώ τα γραφιστικά και το εξώφυλλο από γονέα.

Εν περιλήψει, το παραμύθι ξεκινά όταν δύο αγαπημένα αδελφάκια ο Μόσχος και η Αθηνά, που ζουν στην Αθήνα, αναγκάζονται να χωριστούν για ένα μήνα και περισσότερο λόγω της δουλειάς του πατέρα. Ο Μόσχος συνοδεύει τον πατέρα στην Μόσχα και η Αθηνούλα μένει με τη μαμά στην Αθήνα για να της κρατά συντροφιά. Η Αθηνούλα, απαρηγόρητη από την έλλειψη του αδελφού της, διηγείται τον καημό της σε ένα άγαλμα, στο ανάγλυφο άγαλμα του άγνωστου στρατιώτη. Εκείνο της αποκαλύπτει ένα μυστικό, δύο μαγικές λέξεις: «Piaga bovlu», που αν τις πει μετά τα μεσάνυχτα θα μπορεί να είναι πάντα μαζί με τον αδελφούλη της. Οι μαγικές λέξεις όμως έχουν περιορισμένη δράση -μόνο μισή ώρα- και τα παιδιά πρέπει να τις επαναλαμβάνουν συνέχεια. Έτσι με τη βοήθεια των μαγικών λέξεων έρχεται ένα αστέρι, ένα σύννεφο, ένας χαρταετός με νότες, μια αρχαϊκή κόρη, και τους ταξιδεύουν όλη τη νύχτα στα ιστορικά μνημεία των δύο πρωτευουσών…

Πώς σας γεννήθηκε η ιδέα του βιβλίου;

Την έμπνευση μου την έδωσε το έτος 2016 «Ελλάδας στη Ρωσία» και «Ρωσίας στην Ελλάδα». Έτσι αποφάσισα μαζί με τους μαθητές του Τμήματος Ελληνικής Γλώσσας της Μόσχας να ασχοληθούμε κι εμείς εκτενέστερα με τις δύο αγαπημένες μας πόλεις, τη Μόσχα που είναι η νέα μας πατρίδα και την Αθήνα, πρωτεύουσα και πατρίδα των περισσότερων παιδιών. 

Γνώριζα από καιρό ότι το έτος 2016 θα ήταν πολύ σημαντικό, αφού ήδη από την αρχή του είχαν προγραμματιστεί από τις δύο χώρες πλήθος πολιτιστικών εκδηλώσεων, όπως φεστιβάλ κινηματογράφου, εκθέσεις βιβλίων, ανταλλαγές μουσειακού υλικού πανεπιστημιακά συνέδρια και άλλες πολύ σημαντικές εκδηλώσεις, όχι μόνο στον τομέα του πολιτισμού αλλά και της πολιτικής και της οικονομίας. Εκδηλώσεις που θα ενίσχυαν περισσότερο τους φιλικούς δεσμούς της Ελλάδας και της Ρωσίας.

Θέλησα έτσι κι εγώ με τους μαθητές μου να βάλουμε ένα μικρό λιθαράκι, να αφήσουμε το στίγμα μας, αφού η εκπαίδευση οφείλει, αν όχι να προπορεύεται, τουλάχιστον να συμβαδίζει με την κοινωνία.

Είμαι όμως δασκάλα και οι στόχοι μου ήταν πρωτίστως εκπαιδευτικοί. Ο εκπαιδευτικός μου στόχος -πέραν του εγγραμματισμού- ήταν να γνωρίσουν οι μαθητές μου αβίαστα και βιωματικά τον πολιτισμό των δύο αυτών χωρών. Να ανακαλύψουν, να κρίνουν και να συγκρίνουν κοινά στοιχεία πολιτισμικής και θρησκευτικής παράδοσης αλλά και τόσα άλλα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που κάνουν ξεχωριστά τα δύο αυτά έθνη. Όμως δεν ήθελα να έχει αυτή η ενασχόληση μια τυπική και στείρα παρουσίαση και απομνημόνευση ιστορικών στοιχείων. Το σχολείο δεν είναι μόνο απομνημόνευση και αποθήκευση γνώσεων. Γι’ αυτό διάλεξα ως διδακτική πρακτική το «παραμύθι», που με τη διασκεδαστική του μορφή θα ενίσχυε την επιθυμία τους για μάθηση, θα προέβαλε τα ιδιαίτερα ταλέντα και τις κλίσεις τους και πρωτίστως θα ενθάρρυνε τη δημιουργικότητα και θα καλλιεργούσε τη φαντασία τους.

Συμπληρώνοντας, θα ήθελα να αναφέρω ότι η συνένωση πόλεων είναι γνωστή στρατηγική στους εκπαιδευτικούς. Τη χρησιμοποιούμε συνήθως για να εξασκήσουμε την κριτική ικανότητα των παιδιών βρίσκοντας ομοιότητες – διαφορές κ.λ.π. Με τη μορφή παραμυθιού η συνένωση της Μόσχας και της Αθήνας ήταν όμως δική μου ιδέα.

Πώς αντιμετώπισαν τα παιδιά αυτό το νοητό – λογοτεχνικό ταξίδι;

Προς το τέλος της σχολικής χρονιάς, το τελευταίο δίμηνο, που τα παιδιά ήταν και λίγο κουρασμένα, θέλοντας να αναζωογονήσω τη διδασκαλία, πρότεινα στους μαθητές μου να γράψουμε όλοι μαζί ένα παραμύθι, μέσα από το οποίο θα ενώνονταν «μαγικά» και όχι με τα συμβατικά μέσα μεταφοράς, ιστορικά κτίρια-σύμβολα της Μόσχας και της Αθήνας. 

Αρχικά ζήτησα απ’ τα παιδιά να αναφέρουν τα κυριότερα μνημεία-σύμβολα της Μόσχας και να θυμηθούν αν υπάρχουν κάποια παρόμοια και στην Αθήνα. Τα παιδιά ήξεραν περισσότερα ιστορικά κτίρια της χώρας υποδοχής παρά τα αντίστοιχα ελληνικά, αφού λείπουν χρόνια απ’ την Ελλάδα ή έχουν γεννηθεί στη Μόσχα. 

Αφού συγκεντρώσαμε 16 περίπου ζευγάρια «ομοειδών» θεμάτων, οι μαθητές επέλεξαν ανάλογα με την ηλικία και τα ενδιαφέροντά τους να ασχοληθούν με αυτό που τους ενέπνεε περισσότερο. Το θέμα θα ήταν κοινό στα αδελφάκια αλλά θα γινόταν καταμερισμός των εργασιών, δηλαδή το μεγαλύτερο παιδί θα ασχολούνταν με τα εγκυκλοπαιδικά στοιχεία, να βρει πληροφορίες από το διαδίκτυο και άλλους οδηγούς για ένα από αυτά τα μνημεία πολιτισμού, μουσεία αλλά και σύγχρονες κατασκευές και το μικρότερο με τα φανταστικά, δηλαδή να σκεφτεί ένα «μαγικό μεταφορικό μέσο» που θα ενώνει το ζευγάρι των μνημείων που διάλεξε και να γράψει χειρόγραφα μια μικρή ιστοριούλα. Αρχικά είχα σκεφτεί να προτείνω να ενώσουμε τις δύο πόλεις μέσα από το φαινόμενο του κύκλου του νερού, δηλαδή με την εξάτμιση, το νερό που ανεβαίνει και γίνεται σύννεφο και ταξιδεύει στην άλλη χώρα, γίνεται βροχή, χιόνι κ.λ.π αλλά δεν ήθελα να εγκλωβίσω τη σκέψη των παιδιών. Τα παιδιά είχαν πολύ πιο «μαγικούς» τρόπους να ταξιδεύουν από τη μία πόλη στην άλλη…

Τα 14 ιστορικά μνημεία-σύμβολα που τελικά αποφασίσαμε να ενώσουμε και ο μαγικός τρόπος που σκέφτηκαν τα παιδιά ήταν:

1. ΜΝΗΜΕΙΟ ΑΓΝΩΣΤΟΥ ΣΤΡΑΤΙΩΤΗ ΜΟΣΧΑΣ- ΑΘΗΝΑΣ (μαγικές λέξεις Piaga Bovlu)

2. ΚΟΚΚΙΝΗ ΠΛΑΤΕΙΑ-ΠΛΑΤΕΙΑ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ (με ένα αστέρι)

3. ΚΡΕΜΛΙΝΟ-ΑΚΡΟΠΟΛΗ (με ένα σύννεφο)

4. ΜΟΥΣΕΙΟ ΑΚΡΟΠΟΛΗΣ-ΜΟΥΣΕΙΟ ΠΟΥΣΚΙΝ (με την Αρχαϊκή Κόρη)

5. ΝΑΟΣ ΧΡΙΣΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ-ΜΗΤΡΟΠΟΛΗ ΑΘΗΝΩΝ (μητέρα-πατέρας)

6. ΠΙΝΑΚΟΘΗΚΗ ΤΡΕΤΙΑΚΟΦ-ΕΘΝΙΚΟ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΑΘΗΝΩΝ (με το αγαλματάκι-Προσφυγάκι)

7. ΜΕΤΡΟ ΜΟΣΧΑΣ-ΜΕΤΡΟ ΑΘΗΝΑΣ (με έναν Πήγασο)

8. ΜΟΥΣΙΚΗ ΣΚΗΝΗ ΤΣΑΪΚΟΦΣΚΙ-ΜΕΓΑΡΟ ΜΟΥΣΙΚΗΣ ΑΘΗΝΩΝ (με ένα χαρταετό με ουρά από νότες)

9. ΘΕΑΤΡΟ/ΜΟΥΣΙΚΗ ΣΚΗΝΗ ΜΠΟΛΣΟΪ-ΕΘΝΙΚΟ ΘΕΑΤΡΟ (με τον Απόλλωνα και το άρμα του που βρίσκεται πάνω από το θέατρο Μπολσόι)

10. ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΛΕΝΙΝ-ΕΘΝΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΑΘΗΝΩΝ (με ένα μαγικό βιβλίο)

11. ΕΘΝΙΚΟΣ ΚΗΠΟΣ ΑΘΗΝΩΝ-ΠΑΡΚΟ ΓΚΟΡΚΙ (μέσα από ένα ροζ σπιτάκι)

12. ΓΗΠΕΔΟ ΛΟΥΖΝΙΚΙ-ΟΛΥΜΠΙΑΚΟ ΣΤΑΔΙΟ (με μία μπάλα του μπάσκετ)

13. ΑΤΤΙΚΟ ΖΩΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΡΚΟ-ΖΩΟΛΟΓΙΚΟΣ ΚΗΠΟΣ ΜΟΣΧΑΣ (με ένα φλαμίνγκο)

14. ΕΛΙΑ-ΣΗΜΥΔΑ ή ΜΠΙΡΙΟΖΑ, είναι τα εθνικά μας δέντρα.

Έτσι με ήρωες αρχικά τους εαυτούς τους και πυξίδα την ανεξάντλητη φαντασία τους, τα μικρά παιδιά άρχισαν να περιγράφουν το μαγικό ταξίδι τους στις δύο αυτές πόλεις, ενώ τα μεγαλύτερα παιδιά συνέλεγαν πληροφορίες από το διαδίκτυο. Στο μεσοδιάστημα, σκεφτήκαμε ότι ήταν δύσκολο να φτιάξουμε ένα παραμύθι με ήρωες 23 μαθητές και ανακαλύψαμε τους δύο βασικούς ήρωες, τον Μόσχο και την Αθηνά που θα μας συντρόφευαν στο ταξίδι μας αλλά θα ήταν αυτοί οι πρωταγωνιστές. Πώς θα ταξίδευαν; Στα παραμύθια είναι όλα εύκολα, απλώς λέγοντας δύο μαγικές λέξεις. Οι μαγικές λέξεις είναι το Piaga Bovlu που προέκυψαν από τον αναγραμματισμό της λέξης ΑΓΑΠΗ (πη-α-γα), στα ρώσικα ΛΟΥΜΠΟΒ (μποβ-λου). Η ΑΓΑΠΗ ήταν το μήνυμα που θέλαμε να στείλουμε σε όλους. Γιατί με την ΑΓΑΠΗ γίνονται θαύματα. Με την ΑΓΑΠΗ προάγεται η ειρήνη και η φιλία ανάμεσα στους λαούς όλων των χωρών αλλά και με την ΑΓΑΠΗ μένουν ενωμένες οι οικογένειες ανεξάρτητα αν μένουν ή όχι κάτω από την ίδια στέγη έστω κι αν μετακόμισαν σε άλλες χώρες ή είναι πρόσφυγες.

Την εικονογράφηση των ηρώων την ανέλαβε η μαθήτρια της Ε’ τάξης, Μυρσίνη Γρίβα, ενώ το εξώφυλλο και τα γραφιστικά η γονέας κα Στόικα Φράγκου. Η γονέας σχεδίασε τρία διαφορετικά εξώφυλλα και οι μαθητές μέσα από ψηφοφορία επέλεξαν αυτό που τους εξέφραζε περισσότερο.

Καθένα από τα παιδιά, ανάλογα με την κλίση του θα μπορούσε να γράψει επίσης κάποιο ποίημα, τραγούδι, να ζωγραφίσει ή να δημιουργήσει σταυρόλεξα, κρυπτόλεξα κ.λ.π. Όλα τα παιδιά δραστηριοποιήθηκαν με μεγαλύτερο ή μικρότερο ενθουσιασμό γιατί σε όλους άρεσε η ιδέα να γράψουμε το δικό μας παραμύθι, να το δραματοποιήσουμε για να το παίξουμε στην τελετή λήξης του σχολικού έτους. 

Το βιβλίο μας έχει στη αριστερή σελίδα το παραμύθι και στη δεξιά διάφορες εγκυκλοπαιδικές πληροφορίες για το κάθε ζευγάρι των μνημείων. Έχει ακόμη σταυρόλεξα, πολλαπλές ερωτήσεις, λεξικό και πολλές ζωγραφιές των μικρότερων παιδιών.

Το παραμύθι αυτό άρεσε πολύ στη Γ.Γ.Απόδημου Ελληνισμού και στο Δήμο Ασπρόπυργου που όχι μόνο το μετέφρασε στα ρώσικα αλλά και το εξέδωσε σε ένα πανέμορφο δίγλωσσο βιβλίο.

Θα παροτρύνατε και άλλους εκπαιδευτικούς να πραγματοποιήσουν παρόμοιο εγχείρημα; 

Θα παρότρυνα τους συναδέλφους μου να εμπλέκουν τους μαθητές τους σε βιωματικές και δημιουργικές δραστηριότητες, δραστηριότητες που έχουν νόημα (π.χ γράφουμε το δικό μας παραμύθι για να το παίξουμε στη γιορτή μας) και κυρίως σε δραστηριότητες που αναδεικνύουν τα ιδιαίτερα ταλέντα και τις κλίσεις των μαθητών τους. Δυστυχώς τα σχολεία εστιάζουν και επιβραβεύουν μόνο τους μαθητές που έχουν ευκολίες στην ανάγνωση και τη γραφή ενώ τα ταλέντα κάποιων άλλων παιδιών (χορός, τραγούδι, ζωγραφική κ.λ.π) μένουν στην αφάνεια. Εγώ προσωπικά από όλο αυτό το μαγικό παραμύθι, περισσότερο χάρηκα γιατί η μαθήτριά μου που μορφοποίησε τους ήρωες, η μικρή μας εικονογράφος, είχε την ευκαιρία να δείξει στους συμμαθητές της το ιδιαίτερο ταλέντο που την ξεχώριζε και να επιβραβευτεί γι’ αυτό, κι από τότε νομίζω πως αγάπησε το σχολείο, αγάπησε κι εμένα… Τέλος, θα παρότρυνα τους συναδέλφους μου και μένα φυσικά να εστιάζουμε περισσότερο σε δραστηριότητες που θα καλλιεργούν περισσότερο τη φαντασία και τη δημιουργικότητα των μαθητών μας γιατί σ’ αυτή τη ραγδαία μεταβαλλόμενη εποχή που ζούμε οι άνθρωποι πρέπει να είναι ευέλικτοι και δημιουργικοί παρά συσσωρευτές γνώσεων, αφού με την τεχνολογία έχουν άμεση πρόσβαση στις γνώσεις.

Ζείτε και δραστηριοποιείστε στη Ρωσία, μιλήστε μας για τη ζωή και τις δράσεις σας εκεί. 

Ως Ελληνίδα δασκάλα, πέρα από το ελληνικό σχολείο διδάσκω και σε δύο ρώσικα σχολεία που έχουν την ελληνική ως δεύτερη-ξένη γλώσσα (ως φυσική ομιλήτρια). Οι Ρώσοι αγαπούν και εκτιμούν πολύ την ελληνική γλώσσα, τον πολιτισμό μας και εμάς τους Έλληνες. Αναφέρουν συνέχεια ότι το αλφάβητό τους το πήραν από εμάς (εντάξει… μόνο κάποια γράμματα έχουμε ίδια) καθώς και τη θρησκεία. Εκτιμούν ιδιαίτερα τους δασκάλους και στο τέλος του μαθήματος οι μαθητές πάντα τους ευχαριστούν πριν αποχωρήσουν από την τάξη. Έχω μάθει πολλά από το εκπαιδευτικό τους σύστημα και τα σχολεία τους που παραμένουν ανοιχτά μέχρι το βράδυ λειτουργώντας ως πολιτιστικά κέντρα για να γίνονται τα εξωσχολικά μαθήματα π.χ μουσική, χορός, ξένες γλώσσες, αθλήματα. Εμείς οι Έλληνες εκπαιδευτικοί είμαστε περισσότερο φορείς του πολιτισμού μας κι όχι τόσο των γλωσσικών φαινομένων -αυτά μπορούν να τα διδαχτούν και από Ρώσους συναδέλφους ελληνικής φιλολογίας-. Δηλαδή φέρνουμε τους μαθητές τόσο τους ομογενείς όσο και τους Ρώσους σε επαφή με τα ήθη και τις παραδόσεις μας, όπως τα χριστουγεννιάτικα έθιμα, τα έθιμα της Αποκριάς, του Πάσχα, τα παιδικά παραδοσιακά τραγούδια αλλά και την ιστορία μας μέσα από τις επετειακές εκδηλώσεις. Συνδιοργανώνουμε με τα ρώσικα σχολεία, το Προξενείο, τους Συλλόγους και το Κέντρο ελληνικού πολιτισμού, όλες τις παραπάνω γιορτές όπου ερχόμαστε σε επαφή με τα ήθη και έθιμα και των δύο χωρών, όπως στην πρόσφατη επέτειο της 28ης Οκτωβρίου που αναδείξαμε τη συμβολή και των δύο χωρών στο Β’ παγκόσμιο πόλεμο. Αναφέρθηκα πιο πάνω στο έτος 2016 Ελλάδας-Ρωσίας όπου συμμετείχαμε στις περισσότερες δράσεις, επισκέψεις σε μουσεία, φεστιβάλ κινηματογράφου ενώ φέτος, χρονιά αφιερωμένη στον Ν. Καζαντζάκη, οι εκπαιδευτικοί όλων των βαθμίδων (πρωτοβάθμιας/πανεπιστημίων) διοργανώσαμε σχετική ημερίδα. Επίσης, όπως και πέρυσι, συμμετείχαμε στη Διεθνή Έκθεση Βιβλίου της Μόσχας παρουσιάζοντας όμως το δικό μας βιβλίο. Ακόμη, καλούμε Έλληνες συγγραφείς και εικονογράφους και διοργανώνουμε βιωματικά σεμινάρια τόσο για τους ομογενείς όσο και για τους Ρώσους μαθητές και σκοπεύουμε να επισκεφτούμε στις χριστουγεννιάτικες διακοπές μας τη Βουλή των Ελλήνων. Ανταλλάσουμε επίσης ηλεκτρονική αλληλογραφία με ένα σχολείο της Θεσσαλονίκης.

Πιο κοντά στη λογοτεχνία είναι το ελληνικό ή το ρωσικό αναγνωστικό κοινό; 

Σίγουρα το ρώσικο αναγνωστικό κοινό αλλά σε ηλικίες άνω των 40… Μου είχε κάνει θετική εντύπωση πως όλοι στο μετρό διάβαζαν κάποιο βιβλίο. Αυτό δυστυχώς δεν συμβαίνει με τους νέους που είναι απορροφημένοι με τα κινητά τους τηλέφωνα.

Ποια είναι η αγαπημένη σας φράση;

Σφίγγω τα δόντια και προχωρώ (της αδελφής μου είναι, αλλά μου την έχει κολλήσει).

Ετοιμάζετε κάτι καινούργιο;

Ναι, έτσι λέμε… Σε συνεργασία με το σχολείο της Θεσσαλονίκης, αλλά ακόμη είναι πολύ νωρίς…

Λίγα λόγια για την παιδαγωγό:

Δασκάλα πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης αποσπασμένη στη Μόσχα. Πτυχιούχος του Πανεπιστημίου Μακεδονίας, της Παιδαγωγικής Ακαδημίας Αλεξανδρούπολης και του Διδασκαλείου Ιωαννίνων. Επάρκεια στη διδασκαλία της ελληνικής ως δεύτερης/ξένης γλώσσας από το Κέντρο ΕλληνικήςΓλώσσας.

https://tovivlio.net