Πως περιέγραψε τα αρνητικά του εκπαιδευτικού συστήματος ο πρόεδρος της Επιτροπής Εθνικού Διαλόγου Α. Λιάκος

ΡΕΠΟΡΤΑΖ ESOS

Ο πρόεδρος της Επιτροπής Εθνικού Διαλόγου για την παιδεία  Αντώνης Λιάκος, κατά τη σημερινή πρώτη συνεδρίαση των μελών της Επιτροπής, παρουσία της πολιτικής ηγεσίας του υπουργείου , περιγράφοντας τα αρνητικά του εκπαιδευτικού συστήματος, μεταξύ άλλων, είπε τα εξής:
-Στην Ελλάδα σήμερα, αλληλοεξουδετερώνονται δυο τάσεις, εξίσου προβληματικές.
-Η μία είναι η αυτοφυής παραδοσιακή εκπαιδευτική κακοδαιμονία: μια περικοκλάδα από  γραφειοκρατία και εξατομικευμένες στρατηγικές.
-Η άλλη είναι ένα μεταφερόμενο και επιβαλλόμενο μοντέλο μεταρρύθμισης, το οποίο κάνει την εκπαίδευση   εργαλείο κοινωνικής μηχανικής (social engineering), όπου στη θέση της ρύθμισης των σχέσεων  κοινωνία και αγορά, τίθεται η  κοινωνία της αγοράς.       
Και στις δυο περιπτώσεις η εκπαίδευση αδειάζει από το ανθρωπιστικό της περιεχόμενο και τη διαφωτιστική της κληρονομιά, αλλά και από τις σύγχρονες προκλήσεις και γίνεται μια μονόπλευρη προπόνηση   για τον στενό επαγγελματικό   βίο.
- Καμιά από τις δυο αυτές παραδόσεις  δεν μπορεί να λειτουργήσει γιατί καμιά   δεν κατόρθωσε  να επιβληθεί στην άλλη.
-Το αποτέλεσμα;
-Η δημόσια εκπαίδευση σε στασιμότητα.
- Οι έχοντες, με ιδιωτικές διαδρομές και με σπουδές στο εξωτερικό, ακολουθούν μια ιδιωτική διαδρομή, οι φτωχοί γηγενείς αρκούνται σε μια φτωχή  εκπαίδευση εντός των οικονομικών ορίων  της χώρας που έχει χάσει πάνω από το ένα τέταρτο του εθνικού της εισοδήματος.
-Μια εκπαίδευση για τους ενδεείς  μιας ενδεούς χώρας.
-Κάτι το αντίστοιχο του ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος, απλώς δίχτυ για τις «ευάλωτες» ομάδες του πληθυσμού.  
-Θα πρέπει να παραδεχτούμε ότι η δημόσια εκπαίδευση κάθε άλλο παρά δωρεάν και δημόσια στο σύνολό της είναι.  
-Τα δίδακτρα παροχετεύονται εκτός των κύριων εκπαιδευτικών φορέων, σε παράπλευρους ιδιωτικούς φορείς.
- Π.χ.  στο πανεπιστήμιο δεν υπάρχουν δίδακτρα, αλλά αυτά καταβάλλονται στα  φροντιστήρια,  πριν τα παιδιά φοιτήσουν στο πανεπιστήμιο.
-Πληρώνονται η εκμάθηση των ξένων γλωσσών, της μουσικής και του χορού, αλλά εκτός δημόσιου σχολείου.
- Τέλος η δυαδικότητα του εκπαιδευτικού συστήματος, δεν εμποδίζει να συνεχίζει το πανεπιστήμιο να   λειτουργεί, στην πραγματικότητα ή στο φαντασιακό, ως μηχανισμός κοινωνικής ανόδου, επιβάλλοντας ένα σιδερένιο ζυγό πάνω στο εκπαιδευτικό σύστημα συνολικά, αρχίζοντας από το λύκειο το οποίο έχει εκμηδενίσει.  
-Πώς μπορούμε να περιγράψουμε τη στιγμή που βρισκόμαστε;
-Δεν είναι ο αγώνας του καλού απέναντι στο κακό, όπως και να ονοματίσει κανείς την κάθε πλευρά.
-Βρισκόμαστε   σε μια  μεταιχμιακή εποχή  πολύ μεγάλων αλλαγών, η οποία προκαλεί  τεκτονικές μετατοπίσεις  που εκδηλώνονται και με μεγάλες κρίσεις.
-Αν δεν δούμε την ελληνική στιγμή που ζούμε ως μια στιγμή κρίσης σε έναν ευρύτερο κύκλο μεγάλων αλλαγών θα έχουμε χάσει τον ορίζοντα και τον προσανατολισμό μας.
-Από μιαν άλλη σκοπιά, η εποχή μας θα μπορούσε να περιγραφεί επίσης ως ένας μεγάλος ανταγωνισμός για το  ποιες κοινωνικές ομάδες , ποιες κοινωνίες θα στρέψουν αυτές τις μεγάλες αλλαγές προς όφελός τους, ποιο χαρακτήρα θα δώσουν στην εκπαίδευση.
-Προς αυτή την κατεύθυνση θα πρέπει να είμαστε σαφείς για τον χαρακτήρα που θα θέλαμε να αποδώσουμε στην εκπαίδευση.
-Ένα από τα σημαντικότερα, ίσως το πιο σημαντικό πρόβλημα  είναι η απελευθέρωση του Λυκείου από τις εξετάσεις στο Πανεπιστήμιο.
-Το πρόβλημα είναι βαθιά κοινωνικό.
- Τα περισσότερα ευρωπαϊκά συστήματα, διαχωρίζουν τους μαθητές αναλόγως των επιδόσεών τους από πολύ νωρίς, από την πιο τρυφερή ηλικία  και τους τροχιοδρομούν σε παράλληλα συστήματα.
-Πρόκειται για μια λογική ταξικού διαχωρισμού (class segregation). Επειδή στην Ελλάδα δεν έχουμε παρόμοιο αυστηρό σύστημα, η στιγμή του διαχωρισμού γίνεται μέσω του μηχανισμού των εξετάσεων προς την τριτοβάθμια εκπαίδευση.  
-Γι αυτό και οι εξετάσεις αποκτούν τεράστια κοινωνική σημασία.
-Ως αποτέλεσμα της υποταγής του συστήματος στις εξετάσεις, δεν είναι μόνο η απονέκρωση μιας ολόκληρης εκπαιδευτικής βαθμίδας, αλλά επίσης να μεταφέρεται   προς τις άλλες βαθμίδες αυτή η πίεση , με παραλυτικά αποτελέσματα.
- Το πρόβλημα αυτό έχει εντοπιστεί από το 1985.
- Αλλεπάλληλες μεταρρυθμίσεις κατέληγαν μόνο στην αλλαγή του συστήματος εξετάσεων, αλλά αυτές παραμένουν ακλόνητες στο κέντρο του συστήματος.
- Το πρόβλημα της σχέσης της εγκύκλιας εκπαίδευσης με την τριτοβάθμια έχει γίνει ο γόρδιος δεσμός κάθε μεταρρύθμισης.
-Δεν μπορεί να ξεφύγει κανείς παρά με ένα ριζοσπαστικό τρόπο. Σύντομα μια ομάδα εργασίας θα φέρει σε συζήτηση τους σχετικούς προβληματισμούς.
- Η απελευθέρωση από το ζυγό των εξετάσεων θέτει το κρίσιμο ζήτημα της   ριζικής αναδιαμόρφωσης των προγραμμάτων σπουδών στο δημοτικό και στο Λύκειο που θα βάλει στο κέντρο την ενεργοποίηση και έρευνα των μαθητών, την παρατήρηση, την κριτική σκέψη και τις θεματικές προσεγγίσεις, τη βιβλιογραφική αναζήτηση, τις ερευνητικές εργασίες, το διάλογο και το επιχείρημα μέσα στη τάξη, που θα τους απαλλάξει από τον κατακερματισμό των επί μέρους μαθημάτων, θα απαλλάξει από την τυραννία του αναλυτικού προγράμματος, θα επιτρέψει τη συνεργασία ανάμεσα στους εκπαιδευτικούς.