ΟΛΟΗΜΕΡΑ ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΣΧΟΛΕΙΑ ΜΕ ΕΑΕΠ: Παρελθόν-Παρόν-Μέλλον

ΡΕΠΟΡΤΑΖ:esos.gr

Του π. Ειδικού Γραμματέα Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Μ. Κοντογιάννη
Στις 29/08/14 , μου ζητήθηκε από το   esos.gr  να κάνω ένα σύντομο σχόλιο σχετικά με τις προτεινόμενες αλλαγές στα Ολοήμερα Δημοτικά ΕΑΕΠ. Σήμερα, επιτρέψτε μου να αναλύσω όσο γίνεται πιο απλά γιατί οι προτεινόμενες αλλαγές είναι βιαστικές, πρόχειρες και άκαιρες και γιατί ο Υπουργός Παιδείας δεν πρέπει να τις κάνει αποδεκτές. Πιο συγκεκριμένα :
1. Τα αναλυτικά προγράμματα αλλά και τα βιβλία παραμένουν ίδια, ενώ τα νέα αναλυτικά προγράμματα που έχουν σχεδιαστεί δεν έχουν εφαρμοστεί ακόμη. Η ύλη δεν έχει μειωθεί. Όταν λοιπόν αφαιρείς 1 ώρα Γλώσσα, 1 ώρα Μαθηματικά και 1 ώρα Μελέτη Περιβάλλοντος θα πρέπει έγκαιρα να έχεις καθορίσει τι δεν θα διδαχθεί , και κυρίως από που θα ξεκινήσει η ύλη την επόμενη σχολική χρονιά διότι ως γνωστόν υπάρχει μία συνέχεια και στην ύλη των μαθημάτων όσο και στο περιεχόμενο των σχολικών βιβλίων. Αυτό είναι μια διαδικασία που δεν μπορεί να γίνει βιαστικά και μια εβδομάδα πριν ανοίξουν τα Σχολεία. Αν ρωτηθούν οι εκπαιδευτικοί,  που είναι μάχιμοι και διδάσκουν,  θα σας  πουν ότι δεν είναι αρκετές ούτε οι υπάρχουσες ώρες  κι ότι η ύλη πρέπει να μειωθεί .Όχι όμως μόνο στα ΕΑΕΠ, αλλά σε όλη την Π.Ε και θα έλεγαν ότι πολύ περισσότερο θα πρέπει να μειωθεί στο Γυμνάσιο και στο Λύκειο.
Πρώτα λοιπόν ξεκινάς από αναλυτικά προγράμματα , βιβλία και μείωση ύλης κι ύστερα μειώνεις τις ώρες διδασκαλίας .
2. Η μελέτη υπάρχει και σήμερα στα ΕΑΕΠ. Στο ολοήμερο πρόγραμμα των ΕΑΕΠ προβλέπονται 10 ώρες Μελέτης – Προετοιμασίας που κατά προτεραιότητα γίνονται στις πρώτες 4 τάξεις του Δημοτικού. Ποιος ο λόγος να ενταχθούν στο πρωινό πρόγραμμα; Θα πει κάποιος γιατί δε μένουν όλα τα παιδιά στο ολοήμερο. Σωστά, άλλωστε για αυτό,  όταν σχεδιάσαμε τα ΕΑΕΠ, «ανεβάσαμε» την Πληροφορική , τη Θεατρική Αγωγή και άλλα διδακτικά αντικείμενα στο πρωινό πρόγραμμα. Βέβαια, τότε  δεχτήκαμε  σκληρή κριτική από αυτούς που σήμερα προτείνουν  την ένταξη της Μελέτης-Προετοιμασίας στο πρωινό πρόγραμμα.
 Άραγε  οι ώρες της  Μελέτης - Προετοιμασίας  ήταν ωφέλιμες ,  είναι  ή  θα είναι  αποτελεσματικές;
Η απάντηση δυστυχώς είναι ΟΧΙ,  εκτός ελαχίστων περιπτώσεων. Όχι, γιατί δεν έχει μειωθεί η ύλη, γιατί τα βιβλία και τα αναλυτικά προγράμματα χρειάζονται αλλαγή, γιατί οι  γονείς θεωρούν ότι καλός είναι ο Δάσκαλος που βάζει πολλές φωτοτυπίες για το σπίτι. Όχι, γιατί πολύ απλά τα 40΄-45΄ διδακτική ώρα, σε ένα πολυπληθές μαθητικό κοινό διαφορετικών δυνατοτήτων, δεν αντιστοιχεί σε  40΄-45΄ ανά μαθητή. Ο κάθε μαθητής έχει το δικό του ρυθμό  σκέψης και μελέτης. Αυτό θα λειτουργήσει σε ελάχιστα παιδιά. Τα περισσότερα, ειδικά αυτά που αποσπάται εύκολα η προσοχή τους μέσα στην τάξη, που παρουσιάζουν κάποια κινητικότητα την ώρα του μαθήματος και που χρειάζονται και τη μεγαλύτερη βοήθεια, ή που απλά έχουν άλλους ρυθμούς  όχι μόνο δεν θα βοηθηθούν, αλλά θα κουραστούν περισσότερο. Και φυσικά,  οι γονείς μόλις αντιληφθούν ότι τα παιδιά δεν καλύπτονται από τη μελέτη στο σχολείο θα βρίζουν Δασκάλους , Διευθυντές , Σχολικούς Συμβούλους και προφανώς και τον Υπουργό Παιδείας.
3. Η λογική « θα το κάνουμε όπως στα ΖΕΠ» είναι λάθος. Το πρόγραμμα ΖΕΠ ήταν μια πολύ σημαντική παρέμβαση αλλά πολύ περιορισμένης έκτασης μόλις 18 σχολεία σε όλη τη  χώρα. Εδώ μιλάμε πλέον για 1300 σχολεία. Τα ΖΕΠ  ιδρύθηκαν σε ορισμένες περιοχές που έχουν επιλεγεί  με οικονομικά-κοινωνικά κριτήρια. Τέλος , αν  θυμάμαι  καλά,  διαθέταμε 2 δασκάλους στην τάξη για την ώρα της  Μελέτης – Προετοιμασίας. Έτσι θα γίνει και στα 1300 σχολεία;
4. Προφανώς οι ώρες της Μελέτης - Προετοιμασίας δεν θα γίνονται  τις πρώτες διδακτικές ώρες, διότι θα ήταν το λιγότερο  αστείο να γίνεται η Μελέτη στα Μαθηματικά προτού γίνουν  τα Μαθηματικά.  Άρα οι ώρες αυτές θα γίνονται από 12.00 -14.00 και βέβαια  θα υποχρεώνονται όλοι οι δάσκαλοι (με διαφορετικά διδακτικά ωράρια ο καθένας) να παραμένουν στο σχολείο. Θα πει κάποιος  δεν πειράζει να δουλέψουν. Δεν είναι όμως έτσι γιατί αν «κατεβάσεις» όλους τους δασκάλους  12.00- 14.00, θα πρέπει να «ανεβάσεις» στις πρώτες διδακτικές ώρες  μόνο ειδικότητες ,  με αποτέλεσμα να διασπαστούν ακόμα περισσότερο οι δύο πρώτες 90λέπτες διδακτικές περίοδοι κατά τις οποίες διδάσκονται τα μαθήματα της Γλώσσας και των Μαθηματικών. Επιπλέον ,  αν οι εκπαιδευτικοί ειδικοτήτων διδάσκουν  το πρωί  δεν θα μπορούν να καλύψουν τις ανάγκες στο απογευματινό πρόγραμμα. Αυτό θα οδηγήσει σε αύξηση των αναγκών σε διδακτικό προσωπικό.  Επίσης, είναι  σαφές ότι το ωρολόγιο πρόγραμμα θα είναι από δύσκολο έως αδύνατο να συμπληρωθεί. Αρκεί μια απλή ερώτηση στους Διευθυντές των ΕΑΕΠ για να σας το επιβεβαιώσουν.
5. Σχετικά με την αντισταθμιστική λειτουργία για το σύνολο των δημοτικών σχολείων της χώρας, αυτή παρέχεται σε μαθητές που αντιμετωπίζουν προβλήματα είτε ως ενισχυτική διδασκαλία, είτε με τα προγράμματα ΖΕΠ στις επιλεγμένες με οικονομικά-κοινωνικά κριτήρια περιοχές, είτε με προγράμματα τάξεων υποδοχής Ι & ΙΙ και ΔΙΑΠΟΛΙΣ, είτε με τα τμήματα ένταξης ή παράλληλης στήριξης για μαθητές με διαγνωσμένα μαθησιακά και άλλα προβλήματα.
6. Όταν ξεκίνησε η εφαρμογή του Ενιαίου Αναμορφωμένου Εκπαιδευτικού Προγράμματος Σπουδών ( σχολικό έτος 2010-2011) το πρόγραμμα του Δημοτικού Σχολείου εμπλουτίστηκε με νέα διδακτικά αντικείμενα και συμπεριέλαβε καινοτόμες δράσεις, όπως την εισαγωγή της φιλαναγνωσίας, τη διδασκαλία της Αγγλικής Γλώσσας από την Α’ και Β’ Τάξη του Δημοτικού και την αύξηση των ωρών στις υπόλοιπες τάξεις, την εισαγωγή της Πληροφορικής και της Αισθητικής Αγωγής (Θεατρική Αγωγή, Μουσική και Καλλιτεχνικά) και το διπλασιασμό των ωρών της Φυσικής Αγωγής στο υποχρεωτικό πρόγραμμα.
Το πρόγραμμα ΕΑΕΠ εξασφάλιζε ισορροπία  μεταξύ των  γνωστικών αντικειμένων, των βιωματικών δράσεων, και των ωρών  έκφρασης και εκτόνωσης των μαθητών.
Κατηγορηθήκαμε όμως τότε ότι κουράζουμε τα παιδιά. Τα ίδια παιδιά που αν η οικογένεια τους είχε την οικονομική δυνατότητα  θα φοιτούσαν σε ιδιωτικά σχολεία και φροντιστήρια προκειμένου να διδαχθούν όλα όσα περιλαμβάνονται στο πρόγραμμα των ΕΑΕΠ.
Σήμερα η μείωση των ωρών Φυσικής Αγωγής, εφόσον αποφασιστεί, θα είναι απολύτως απαράδεκτη γιατί θα περιορίσει το χρόνο της γυμναστικής και του χορού που τόση ανάγκη έχουν οι μικροί μαθητές, αλλά και γιατί ανοίγει ο δρόμος το επόμενο σχολικό έτος  να αφαιρέσουμε και κάποιες ώρες Πληροφορικής ή Θεατρικής Αγωγής κ. λ. π
7. Είναι απαράδεκτο επίσης να συζητάμε  αλλαγές στο πρόγραμμα της Αγγλικής Γλώσσας, χωρίς καν να ρωτήσουμε  την Επιστημονικά Υπεύθυνη του προγράμματος Καθηγήτρια κ. Δενδρινού. Θυμίζω ότι το συγκεκριμένο πρόγραμμα Αγγλικής Γλώσσας, που εφαρμόζεται στα ΕΑΕΠ, βραβεύτηκε σε Ευρωπαϊκό Επίπεδο ως το καλύτερο πρόγραμμα για την εκμάθηση ξένης γλώσσας σε πρώιμη ηλικία.
8. Η λογική ότι η Ευέλικτη ζώνη  χρησιμοποιήθηκε δεκαετίες για την πιλοτική εφαρμογή καινοτόμων προγραμμάτων, τα οποία σήμερα είναι ενταγμένα στα ΔΕΠΠΣ & ΑΠΣ και διαχέονται σε όλα τα μαθήματα καθημερινά από τους εκπαιδευτικούς είναι λάθος , γιατί παρά τη σχετική πρόοδο είμαστε ακόμη πολύ μακριά  από το στόχο, αλλά και γιατί είναι αδύνατον να γίνονται καινοτόμες δράσεις εντός των διδακτικών ωρών τις οποίες και μειώνουμε περαιτέρω.
 Κατά συνέπεια η  αφαίρεση συνολικά οκτώ ωρών από προγράμματα διαθεματικής μάθησης όπως αυτά της αγωγής υγείας (οδοντιατρική αγωγή, διατροφικές συνήθειες, υγιεινή), περιβαλλοντικής εκπαίδευσης, κυκλοφοριακής αγωγής και φιλαναγνωσίας, ακυρώνει το στόχο της βιωματικής μάθησης.
Αλήθεια, αν επικρατήσει  η άποψη αυτή, θα αφαιρεθεί  «η στήριξη κι η υλοποίηση των καινοτόμων εκπαιδευτικών  προγραμμάτων» από τα  κριτήρια αξιολόγησης των Σχολικών Συμβούλων , των Διευθυντών αλλά και των Εκπαιδευτικών ;
Ελπίζω να μην συνδέεται η συγκεκριμένη πρόταση και με τυχόν κατάργηση  των υπευθύνων καινοτόμων δράσεων.
Υπάρχουν πολλές ακόμη επισημάνσεις , νομίζω όμως ότι όσες κατέγραψα  είναι αρκετές  για να γίνει κατανοητό από όλους ότι  οι προτεινόμενες αλλαγές είναι βιαστικές και πρόχειρες. Αυτός  είναι κι ο λόγος  που  ο Υπουργός Παιδείας δεν πρέπει να τις κάνει αποδεκτές.
Επειδή όμως, θέλω να  πιστεύω ότι είναι ειλικρινής η άποψη που                      εκφράζεται –  έστω και με καθυστέρηση 3,5 ετών -  ότι ο θεσμός   των ΕΑΕΠ                                          είναι  ένας εξαιρετικός θεσμός «μακράς πνοής», ο οποίος χρειάζεται  παρεμβάσεις προκειμένου να καλυτερεύσει περαιτέρω, προς όφελος των μαθητών και της ελληνικής οικογένειας, θα μου επιτρέψετε να διατυπώσω  τις παρακάτω σκέψεις :
● Σήμερα  τα ΕΑΕΠ αντιμετωπίζουν αρκετά  προβλήματα. Δεν συμπεριλαμβάνεται  όμως η Mελέτη μέσα σε αυτά τα προβλήματα.
●   Όταν το 2010 εισάγαμε τα Αγγλικά και την Πληροφορική στα ΕΑΕΠ δεν το κάναμε τυχαία. Είχαμε σχεδιάσει  να μπορούν όλοι οι μαθητές στο τέλος του Δημοτικού ή έστω του Γυμνασίου να  αποκτούν μια αρχική πιστοποίηση στα Αγγλικά και την Πληροφορική, ώστε οι γονείς  να μην πληρώνουν εκτός σχολείου.
Το ξέρουν αυτό οι γονείς; Μετά το  2012 προχώρησε τίποτα; Έχουμε κάποια εισήγηση ή έστω κάποια πίεση προς τις επόμενες πολιτικές ηγεσίες του Υπουργείου για το θέμα;
 ● Το 2011 είχαμε ολοκληρωμένη πρόταση για οικειοθελείς μετατάξεις εκπαιδευτικών της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης, ώστε να μην ψάχνουμε προσωπικό κάθε χρόνο, να μην γίνονται «μπαλάκι» οι συνάδελφοι της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης και να μπορούμε να τους επιμορφώσουμε .
Το ξέρουν αυτό οι εκπαιδευτικοί;  Μετά το 2012 προχώρησε τίποτα; Υπάρχει κάποια εισήγηση ή έστω κάποια πίεση προς τις επόμενες πολιτικές ηγεσίες του Υπουργείου για το θέμα;
● Τα δύο (2) πρώτα έτη εφαρμογής των ΕΑΕΠ  πραγματοποιήθηκε σύντομη επιμόρφωση 2.200 εκπαιδευτικών ειδικοτήτων (Πληροφορικής, Θεατρικής Αγωγής, Εικαστικών και Μουσικής) που δίδασκαν στα Ολοήμερα Δημοτικά Σχολεία με Ενιαίο Αναμορφωμένο Εκπαιδευτικό Πρόγραμμα και δεν είχαν εμπειρία διδασκαλίας στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση. Εξοπλίστηκαν με φορητά εργαστήρια Πληροφορικής  861 Σχολεία ΕΑΕΠ. Ξεκίνησε η επιμόρφωση 2.500 εκπαιδευτικών για τη δράση της Φιλαναγνωσίας. Αγοράστηκαν 4.500 παιδικά βιβλία για την ενίσχυση των βιβλιοθηκών των Δημοτικών Σχολείων με Ε.Α.Ε.Π., τα οποία μοιράστηκαν στα σχολεία κατά την επίσκεψη των συγγραφέων/εικονογράφων.
Το ξέρουν αυτό οι δάσκαλοι, οι γονείς κι οι εκπαιδευτικοί. Μετά το 2012 συνεχίστηκε τίποτα,  έγινε κάποια επιμόρφωση; Εξοπλίστηκαν τα  υπόλοιπα Σχολεία ΕΑΕΠ με φορητά εργαστήρια Πληροφορικής, όπως προέβλεπε το πρόγραμμα;  Υπάρχει κάποια εισήγηση ή έστω κάποια πίεση προς τις επόμενες πολιτικές ηγεσίες του Υπουργείου για το θέμα;
Σήμερα, κάνουν καλά και ρωτούν τους Προϊσταμένους ΕΠΚΑ. Καλά θα κάνουν όμως να ρωτήσουν και τους Διευθυντές των Ολοήμερων Σχολείων ΕΑΕΠ. Αυτοί είναι οι άνθρωποι που μοχθούν καθημερινά να κρατήσουν όρθια τα ΕΑΕΠ και να εξασφαλίσουν την ομαλή τους λειτουργία . Αυτοί βιώνουν καθημερινά τα πολλά θετικά  αλλά και τα προβλήματά τους.
Θα  μπορούσα να  συνεχίσω για πολύ ακόμα . Δεν θα το κάνω .
Θα κλείσω λέγοντας ότι όσοι ενδιαφέρονται να καλυτερεύσει ο θεσμός των ΕΑΕΠ που πράγματι είναι «μακράς πνοής» , θα πρέπει να μην του κόψουν τη λίγη  «ανάσα» που του απόμεινε και να επικεντρώσουν την προσοχή τους εκεί που πρέπει, ώστε πρώτα να στηριχτεί και μετά  να  καλυτερεύσει περαιτέρω, προς όφελος των μαθητών και της ελληνικής οικογένειας. Και φυσικά  να επεκταθεί  σε όλα τα σχολεία της επικράτειας
Προς το παρόν ο θεσμός συντηρείται από τα «έτοιμα» της διετίας 2010-2012.
Ως πότε θα αντέξει άραγε;