Το τελικό σχέδιο για τα ξένα ΑΕΙ 

dictyo.gr

 

Στην τελική ευθεία βρίσκεται εδώ και λίγες ώρες η νομοθετική πρωτοβουλία του υπουργείου Παιδείας για την αναβάθμιση της Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης. Ύστερα από δέκα ημέρες διαβούλευσης και πάνω από 1.500 σχόλια, το σχέδιο νόμου κατατέθηκε στη Βουλή, προκειμένου να γίνει η απαραίτητη επεξεργασία στην Επιτροπή και, κατόπιν, να πάρει τον δρόμο για την ψήφισή του από την Ολομέλεια, πιθανότατα τις πρώτες ημέρες του Μαρτίου.

Ο Κυριάκος Πιερρακάκης επαναλαμβάνει με κάθε ευκαιρία και σε όλους τους τόνους ότι πρόκειται για ένα νομοσχέδιο που έχει στο επίκεντρό του την αναβάθμιση της δημόσιας εκπαίδευσης - και έτσι είναι, καθώς σε αυτήν εστιάζουν πάνω από 170 από τα σχεδόν 210 άρθρα του. Ωστόσο, είναι λογικό τα φώτα να «πέφτουν» στις διατάξεις που ρυθμίζουν τη λειτουργία μη κερδοσκοπικών παραρτημάτων ξένων Πανεπιστημίων στη χώρα μας. Σήμερα, ανοίγει τον φάκελο των παραρτημάτων, παρουσιάζοντας τον τρόπο με τον οποίο θα εγκατασταθούν στην Ελλάδα, τη συνταγματική θεμελίωση της ρύθμισης και παραδείγματα από άλλες χώρες.

Πολλαπλός έλεγχος

Σύμφωνα με τις διατάξεις του σχεδίου νόμου, τα παραρτήματα θα έχουν τη μορφή Νομικών Προσώπων Πανεπιστημιακής Εκπαίδευσης και θα είναι απευθείας συνδεδεμένα με κρατικό ή μη ίδρυμα ανώτατης εκπαίδευσης το οποίο λειτουργεί σε κράτος-μέλος της Ε.Ε. ή σε τρίτη χώρα. Θα πρόκειται, δηλαδή, για νομικά πρόσωπα ειδικού σκοπού, θα έχουν υποχρεωτικά μη κερδοσκοπικό χαρακτήρα και αποκλειστικός τους σκοπός θα είναι η παροχή υπηρεσιών ανώτατης εκπαίδευσης. Για την ίδρυσή τους θα γίνεται έλεγχος τόσο από το υπουργείο Παιδείας όσο και από ακόμα δύο φορείς: την Εθνική Αρχή Ανώτατης Εκπαίδευσης (ΕΘΑΑΕ) για τα ακαδημαϊκά κριτήρια και τον Εθνικό Οργανισμό Πιστοποίησης Προσόντων και Επαγγελματικού Προσανατολισμού (ΕΟΠΠΕΠ) για τις κτιριακές υποδομές.

Η αδειοδοτική διαδικασία υπολογίζεται ότι δεν θα ξεπερνά το εξάμηνο, καθώς το σχέδιο νόμου προβλέπει συγκεκριμένες προθεσμίες για την αξιολόγηση κάθε αίτησης από τους αρμόδιους φορείς. Κάθε φάκελος θα απαιτεί την έγκριση της ΕΘΑΑΕ και τη γνώμη του ΕΟΠΠΕΠ, με την τελική απόφαση για την ίδρυση ή μη του Νομικού Προσώπου Πανεπιστημιακής Εκπαίδευσης να εκδίδεται από το υπουργείο Παιδείας.

Όπως έχει αναφέρει πολλές φορές ο Κυριάκος Πιερρακάκης, αλλά κυρίως όπως προκύπτει από το ίδιο το νομοσχέδιο, οι προδιαγραφές που θα πρέπει να πληροί κάθε ίδρυμα θα είναι ιδιαίτερα αυστηρές και θα ακουμπούν σε κάθε πτυχή της δραστηριότητάς τους. Από τα κριτήρια επιλογής φοιτητών και τα δίδακτρα, μέχρι την πιστοποίηση των προγραμμάτων σπουδών και τα πτυχία, τα παραρτήματα θα λειτουργήσουν στην Ελλάδα από το ακαδημαϊκό έτος 20252026 μέσα σε ένα πλαίσιο εξαιρετικά απαιτητικό, με στόχο να παρέχουν πολύ υψηλής ποιότητας σπουδές και ακαδημαϊκούς τίτλους. Αξίζει, δε, να σημειωθεί πως σε ό,τι έχει να κάνει με τα προγράμματα και τους τίτλους σπουδών θα απαιτείται διπλή πιστοποίηση τόσο από την ΕΘΑΑΕ όσο και από τον αντίστοιχο φορέα του κράτους όπου εδρεύει το μητρικό ίδρυμα.

Η συνταγματική ευθυγράμμιση

Μπορεί τα μη κρατικά Πανεπιστήμια να έχουν θέση στον δημόσιο διάλογο εδώ και πάνω από τρεις δεκαετίες, ωστόσο είναι η πρώτη φορά που δεν βρίσκεται στο επίκεντρο τπς συζήτπσπς η αναθεώρησπ του άρθρου 16 του Συντάγματος. Ο Κυριάκος Πιερρακάκης έχει ξεκαθαρίσει ότι «θέλουμε να αναθεωρηθεί το άρθρο 16, είναι πάγια θέση της Ν.Δ. και του Κυριάκου Μητσοτάκη», εξηγώντας ότι «προβαίνουμε με μια ρύθμιση σε μια σύγχρονη ερμηνεία του άρθρου υπό το φως του ενωσιακού δικαίου». Το επιχείρημα του υπουργείου Παιδείας είναι ότι το Σύνταγμα δεν ερμηνεύεται στατικά, αλλά δυναμικά. Εξάλλου, όπως τονίζουν, υπάρχουν θεμελιώδεις μεταβολές από το 1975, όπως η ίδρυση της ΕΘΑΑΕ και η εκθετική αύξηση της διεθνούς κινητικότητας. Προς αυτή την κατεύθυνση, ρόλο-κλειδί εκτιμάται ότι θα διαδραματίσει η απόφαση που έλαβε το 2020 το Δικαστήριο της Ε.Ε. στην υπόθεση C-66/18, με την οποία έκρινε ότι η Ουγγαρία παραβίασε το ενωσιακό δίκαιο απαγορεύοντας την επ’ αμοιβή διοργάνωση μαθημάτων Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης. Η προσέγγιση αυτή βρίσκει σημαντικά ερείσματα μεταξύ επιφανών συνταγματολόγων, με τους Ευάγγελο Βενιζέλο, Νίκο Αλιβιζάτο, Αντώνη Μανιτάκη και Βασίλη Σκουρή να έχουν τοποθετηθεί υπέρ μιας τέτοιας ρύθμισης. Μάλιστα, οι σχετικές γνωμοδοτήσεις που έχουν δημοσιεύσει εκτείνονται από το ότι το Σύνταγμα «μπορεί» να ερμηνευθεί κατ’ αυτόν τον τρόπο μέχρι και το ότι «επιβάλλεται» να ερμηνευθεί έτσι. Παρά το γεγονός ότι υποστηρίζεται και η αντίθετη άποψη, φαίνεται ότι ακόμα και η προσκόλληση στο «γράμμα» του άρθρου 16 είναι προβληματική, καθώς οι απαγορεύσεις αφορούν την ίδρυση και όχι την εγκατάσταση ήδη υφιστάμενων ιδρυμάτων από άλλες χώρες.

Δοκιμασμένο μοντέλο

Εξάλλου, η λειτουργία πανεπιστημιακών παραρτημάτων σε άλλες χώρες δεν αποτελεί παγκόσμια πρωτοτυπία, καθώς υπάρχουν ήδη αρκετά παραδείγματα. Η Σιγκαπούρη, μια χώρα που δίνει μεγάλη έμφαση στην εκπαίδευση, φιλοξενεί παραρτήματα του Yale και του Duke, το οποίο έχει δημιουργήσει και δεύτερο παράρτημα στην Κίνα. Τον ίδιο δρόμο ακολουθεί και η Σορβόνη με παράρτημα στο Αμπού Ντάμπι, ενώ, τέλος, σε ευρωπαϊκό έδαφος (και συγκεκριμένα στην Μπολόνια) υπάρχει παράρτημα του Johns Hopkins University.