Οι Πανελλήνιες Εξετάσεις αποκαλύπτουν τη ζοφερή κατάσταση του ελληνικού σχολείου. Τις ακούει κανείς;

---

---

Κωνσταντίνος Α. Ζώκος

Οι Πανελλήνιες Εξετάσεις

Οι Πανελλήνιες Εξετάσεις (ΠΕ) αποτελούν μια κοινωνική ετήσια ρουτίνα που διαμορφώνει, όχι μόνο την πορεία του χώρου με τον οποίο συνδέονται άμεσα, αλλά και την πορεία του παρόντος και του μέλλοντος της ελληνικού κράτους και της κοινωνίας – αν υποτεθεί πως υφίσταται κάτι τέτοιο – που ενυπάρχει σε αυτό. Είναι αυτές που πολλές δεκαετίες τώρα, επιβάλλουν άμεσα τους τρόπους κίνησης του κοινωνικού γίγνεσθαι μια ορισμένη χρονική περίοδο του έτους, έμμεσα δε, τη λειτουργία ενός από τους σημαντικότερους θεσμούς του κρατικού οικοδομήματος, συνεχώς.

Υφίστανται ως διαδικασία μετάβασης από μια εκπαιδευτική βαθμίδα, τη δεύτερη, στην αμέσως επόμενη και θα ήταν αναμενόμενο να αποτελούν μηχανισμό ελέγχου: τόσο του επιπέδου του γνωσιακού φορτίου που υπάρχει στους συμμετέχοντες σε αυτές, όσο και του επιπέδου λειτουργίας και της αποδοτικότητας της βαθμίδας-αφετηρία. Αυτό θα ήταν χρήσιμο στο μηχανισμό της πολιτικής διαχείρισης της κρατικής δομής, αλλά και των ατόμων και ομάδων που συγκροτούν ως υποκείμενες οντότητες αυτή την κρατική δομή, επειδή η αξιοποίηση των δεδομένων που κάθε φορά προκύπτουν από την παρακολούθηση της εξέλιξης των ΠΕ, θα βοηθούσε στη συνεχή βελτίωση των πολιτικών και κοινωνικών λειτουργιών.

Η παρατήρηση της εξέλιξης των ΠΕ, αποκαλύπτει αφενός μια αυτονόμησή τους από το Ελληνικό Εκπαιδευτικό Σύστημα, αφετέρου δε τον μετασχηματισμό τους σε ένα μηχανισμό αλλοτρίωσης του Συστήματος αυτού και τη μετατροπή του από Σχολικό σε Φροσχολικό, με άμεσες και έμμεσες επιπτώσεις σε άτομα και ομάδες που διεμπλέκονται  στις ΠΕ. Έτσι διαμορφώνονται συνθήκες εμφάνισης παραεκπαιδευτικών μηχανισμών, που επιβάλλονται από την εξέλιξη των πραγμάτων στη λειτουργία του εκπαιδευτικού συστήματος. Οι «νέες» λογικές που αναπτύσσονται στο πλαίσιο αυτό αλλάζουν τη φυσιογνωμία του σχολείου και ταυτόχρονα αποτελούν νομιμοποιητικό παράγοντα σε «κοινωνικό» επίπεδο για νοοτροπίες που κυριαρχούν.

Ωστόσο, η παρατήρηση των δεδομένων που προκύπτουν από τις ΠΕ θα μπορούσε να συμβάλλει στην αξιολόγηση της σχολικής πραγματικότητας και στον εντοπισμό στοιχείων που η αξιοποίησή τους θα βοηθούσε στη μέτρηση αυτής της σχολικής πραγματικότητας και στη διαμόρφωση διαδρομών βελτίωσης της λειτουργίας της. Οι Πανελλήνιες Εξετάσεις (ΠΕ) θα μπορούσαν να εξελιχθούν, δηλαδή, σε καθοριστικό παράγοντα διαμόρφωσης της πορείας του Ελληνικού Εκπαιδευτικού Συστήματος.

Σε ένα τέτοιο πλαίσιο παρακολουθούνται εδώ πολλά χρόνια δεδομένα που αναδύονται από την διαδικασία των ΠΕ. Στο παρόν κείμενο η αναζήτηση των δεδομένων γίνεται από τρία γνωστικά αντικείμενα στα οποία ανταγωνίζονται οι απόφοιτοι της δεύτερης βαθμίδας της ελληνικής εκπαίδευσης για να εισέλθουν στην τρίτη: την Νεοελληνική Γλώσσα, τα Μαθηματικά και τη Φυσική. Το κείμενο αυτό αποτελεί μέρος της εισαγωγής μιας ευρύτερης μελέτης, που θα παρουσιαστεί σε επόμενη χρονική περίοδο, στο πλαίσιο της οποίας αναζητούνται μια σειρά από στοιχεία που σχετίζονται: με τα τρία αυτά γνωστικά αντικείμενα, το φύλο των συμμετεχόντων και την περιοχή φοίτησής τους στο σχολείο.

Το τμήμα της εισαγωγής της εργασίας, που μπορεί να δημοσιοποιηθεί αυτοτελώς, καταγράφει τις επιδόσεις των μαθητών και μαθητριών στα τρία γνωστικά αντικείμενα που έχουν προαναφερθεί κατά τη διάρκεια μια εξαετίας: από το 2010 μέχρι το 2015. Θεωρείται ότι αναδεικνύει μια σειρά από ενδιαφέροντα στοιχεία της ελληνικής φροσχολικής πραγματικότητας, αυτής της εξαετίας, που θα έπρεπε να προσεχθούν ιδιαίτερα από τους εκπαιδευτικούς, τους μαθητές, τους γονείς  και από τους σχεδιαστές της εκπαιδευτικής πολιτικής , αν υποθέσουμε πως υφίσταται κάτι τέτοιο στην ελληνική πολιτική.

Μερικά συνοπτικά συμπεράσματα

Η αναζήτηση της συμπεριφοράς των μαθητικών πληθυσμών που συμμετέχουν στις ΠΕ στο πλαίσιο των τριών γνωστικών αντικειμένων που προαναφέρονται, ανέδειξε μια σειρά από ενδιαφέροντα στοιχεία. Θα θέλαμε, πάντως, να σημειώσουμε  ότι αυτά δεν αποτελούσαν μέρος της σχεδίασης της εργασίας,  τμήμα της εισαγωγής της οποίας είναι το κείμενο αυτό.

(Εικόνα 1: Πορεία επιδόσεων στη Φυσική θετικής κατεύθυνσης)

Συνοπτικά αναφερόμενα τα ενδιαφέροντα στοιχεία ως συμπεράσματα της «εμβόλιμης επιμέρους έρευνας» θα μπορούσαν να παρουσιαστούν ως:

(1) Η ύπαρξη ενός επαναλαμβανόμενου μοτίβου κατανομής σε όλη την υπό εξέταση εξαετία, στοιχείο που δείχνει ότι κανείς από τους συμμετέχοντες στην οργάνωση των ΠΕ και στο σχεδιασμό της πολιτικής που διέπει το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα, δεν λαμβάνει υπόψη του τα δεδομένα που προκύπτουν από τις ΠΕ.

(2) Ο εντοπισμός ενός σημείου, του «σημείου 11», που οριοθετεί δυο διαφορετικής ποιότητας υποπληθυσμούς οι οποίοι ενυπάρχουν στην ίδια «τάξη», στοιχείο που δείχνει ότι τα τμήματα στα οποία οι μαθητές αποκτούν στις γνώσεις που θα τους οδηγήσουν στην επόμενη βαθμίδα, μέσω των ΠΕ, δεν έχουν την απαιτούμενη γνωστική ομοιογένεια που θα συνέβαλλε στην καλύτερη διαχείριση του γνωσιακού φορτίου που θα πρέπει να δοθεί.

(3) Η παρατήρηση ότι ενώ στην θετική κατεύθυνση οι δυο υποπληθυσμοί των υποψηφίων είναι σχετικά συγκρίσιμοι, στην τεχνολογική οι δυο αυτοί υποπληθυσμοί, απέχουν πολύ από να θεωρηθούν συγκρίσιμοι. Η κάτω του σημείου-11 «τάξη» εμφανίζεται  ότι είναι αφύσικα διογκωμένη πληθυσμιακά σε σχέση με την επάνω του σημείου «τάξη». Αυτό οδηγεί σε μια εικόνα που θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως παραμορφωμένη εικόνα που απεικονίζει μια κατάρρευση. Στοιχείο που πρέπει να προβληματίσει για την ισοδυναμία των περιοχών φοίτησης του ελληνικού σχολείου.

(Εικόνα 2: Πορεία επιδόσεων στη Φυσική θετικής κατεύθυνσης, κάτω από το σημείο 11)

(4) Η αυξητική τάση, κατά τη διάρκεια της εξαετίας, του υποπληθυσμού που βρίσκεται κάτω από «το σημείο 11», στοιχείο που δείχνει ότι ο όποιος παράγοντας είναι υπεύθυνος για την εμφάνιση αυτού του διχασμού, όχι μόνο είναι παρών, αλλά και φαίνεται να λειτουργεί ενισχυμένος αλλοιώνοντας την απαιτούμενη σχολική κατάσταση που πρέπει να υφίσταται για μια περισσότερο διορθωμένη πορεία του συστήματος.

(5) Θα πρέπει να αναφερθεί η απουσία, σε τόσο μεγάλους πληθυσμούς  συμμετεχόντων στις ΠΕ, της κανονικής εικόνας των κατανομών με την εξαίρεση της Νεοελληνικής Γλώσσας που όμως σχολιάστηκε στο πλαίσιο του κειμένου, στοιχείο που δείχνει ότι κάτι δεν πάει καλά τόσο με τις ΠΕ, όσο και με τη βαθμίδα από την οποία προέρχονται οι συμμετέχοντες τις ΠΕ.

(6) Είναι φανερό από το επιμέρους αυτό τμήμα που παρουσιάστηκε ότι θα μπορούσαν να διατυπωθούν μια σειρά από ερωτήματα, όπως:

Αυτή η εικόνα που παρουσιάστηκε και για τα γνωστικά αντικείμενα που παρουσιάστηκε, που μπορεί να οφείλεται; Γιατί επαναλαμβάνεται; Γιατί δεν παρατηρείται από τους φορείς; Γιατί δεν επιχειρείται παρέμβαση διόρθωσης; Ενδιαφέρει παράγοντες της εκπαίδευσης και σχεδιαστές(υπάρχουν;) εκπαιδευτικής πολιτικής; Γιατί δεν δείχνουν ενδιαφέρον οι παράγοντες της εκπαιδευτικής διαδικασίας – δάσκαλοι, μαθητές, γονείς; Πως είναι δυνατόν να νομιμοποιούνται αποτελέσματα που δεν πλησιάζουν στην κανονική κατανομή; Γιατί η εικόνα των επιδόσεων κάτω από το «σημείο 11», είναι αυξητική ενώ όλο και μεγαλύτερος πληθυσμός συμμετεχόντων δέχεται εξωσχολική υποστηρικτική βοήθεια; κ.ά.

Είναι φανερό ότι τα ερωτήματα που προκύπτουν αφήνουν το περιθώριο για να εξεταστούν στο μέλλον τα ζητήματα αυτά σε νέες εργασίες τα αποτελέσματα των οποίων θα μπορούσαν να συναθροιστούν ώστε να συμβάλλουν στην αλλαγή της μάλλον άσχημης σημερινής εκπαιδευτικής πραγματικότητας.

(ΚΑΖ Ιούλιος 2016)

(*) Η πλήρης εργασία με τα γραφήματα και τους σχολιασμούς τους έχει τίτλο:

«Η πορεία των επιδόσεων των μαθητών σε πανελλήνιο επίπεδο κατά την εξαετία 2010-2015 στη Νεοελληνική Γλώσσα, τα Μαθηματικά και τη Φυσική»

Ζητήστε το να σας αποσταλεί με email (czokos@egno.gr).

Κωνσταντίνος Α. Ζώκος
Δάσκαλος Φυσικής
Επιστημονικός Υπεύθυνος egno.gr
(Επικοινωνία: czokos@egno.gr)

alfavita.gr