Εθνικός διάλογος για την Επαγγελματική Εκπαίδευση: Τροχιοδεικτικά Ερωτήματα επί ομιχλωδών προτάσεων

---

---

Το alfavita φιλοξενεί άρθρα σχετικά με την Επαγγελματική Εκπαίδευση. Όλα τα άρθρα θα συγκεντρώνονται εδώ

Γράφει ο Παντελής Γαλίτης

Οι εκπαιδευτικές μεταρρυθμίσεις σ’ ένα εκπαιδευτικό σύστημα έχουν ως αντικείμενό τους την εφαρμογή νέων εκπαιδευτικών μέτρων ή την τροποποίηση των υφιστάμενων στην κατεύθυνση της βελτίωσης του εκπαιδευτικού πλαισίου που διέπει την λειτουργία εκπαιδευτικών δομών προς όφελος του κοινωνικού συνόλου. Η σταθερότητα, η συνέπεια και η συνέχεια αποτελούν πρωταρχικούς προϋποθετικούς παράγοντες της επιτυχίας της εκάστοτε εκπαιδευτικής μεταρρυθμιστικής προσπάθειας. 

Οι μεταρρυθμιστικές προσπάθειες βελτίωσης της λειτουργίας της ΤΕΕ (Τεχνική Επαγγελματική Εκπαίδευση) στην μεταπολιτευτική Ελλάδα αγνόησαν την διασφάλιση των παραπάνω παραγόντων (σταθερότητα, συνέπεια, συνέχεια) κατά την εφαρμογή των όποιων καινοτόμων μέτρων προσπάθησαν να εισαγάγουν, με αποτέλεσμα ακόμη και ελπιδοφόρες καινοτόμες προτάσεις βελτίωσης των εκπαιδευτικών δομών της ΤΕΕ να αδυνατούν να «ανθίσουν», είτε γιατί η περίοδος «ανθοφορίας» ήταν απελπιστικά στενή είτε γιατί οι απαραίτητες συνθήκες ωρίμανσης των εκάστοτε φιλόδοξων προτάσεων δεν είχαν κατάλληλα διασφαλιστεί.

Μια νέα μεταρρυθμιστική προσπάθεια εξαγγέλθηκε πρόσφατα από το ΥΠΠΕΘ (Υπουργείο Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων) για την ΤΕΕ, στην κατεύθυνση, όπως αναγγέλθηκε, της αναβάθμισης της Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης (ΕΕΚ). Με την αποστολή σχετικού ενημερωτικού υλικού στα σχολεία και την συνακόλουθη πρόσκληση σε διάλογο για την ΕΕΚ, μια σειρά ερωτημάτων αναδύθηκαν, τα οποία, ως πέπλο ομίχλης, δυσχεραίνουν την ορατότητα όσων προσπαθούν να διακρίνουν τα οφέλη που επαγγέλλεται ότι κομίζει η πρόταση για ανατροπές στην ΕΕΚ.

Σε κείμενο με τίτλο: «Σκέψεις και προτάσεις για την αναβάθμιση της Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης (ΕΕΚ) – Κείμενο προτάσεων για συζήτηση και προβληματισμό» της Υποεπιτροπής για την Τεχνική Εκπαίδευση της Επιτροπής του διαλόγου για την Παιδεία, Επιτροπή του ΙΕΠ για την ΕΕΚ, αναφέρεται ότι:

 « Οι αλλαγές στην ΕΕΚ πρέπει να βασίζονται:
•      στην αναγνώριση και ενίσχυση του κοινωνικού ρόλου της ΕΕΚ, με τον περιορισμό της επίδρασης των κοινωνικών ανισοτήτων,
•      στην ανάγκη συνεχούς  εναρμόνισης  της ΕΕΚ   με  τις απαιτήσεις της ελληνικής κοινωνίας και οικονομίας,
•      στην ανάγκη παροχής  ποιοτικής εκπαίδευσης  καθώς και ασφαλών επαγγελματικών διεξόδων στους μαθητές και στις μαθήτριες της ΕΕΚ,
•      στην εμπέδωση  εργασιακής  ασφάλειας  και στη διαμόρφωση  ενός ρεαλιστικού οράματος για τους/τις εκπαιδευτικούς.»

Ερώτημα: Με ποιον τρόπο ενισχύουν τον κοινωνικό ρόλο της ΕΕΚ οι αλλαγές που προτείνονται στην δομή της ΤΕΕ, και ειδικότερα στην λειτουργία της Α΄ Λυκείου ΕΠΑΛ, η οποία πλέον καθίσταται «Ενιαία τάξη», ενώ η λειτουργία των Ομάδων Προσανατολισμού, ενταγμένων ως τώρα σε ένα πλαίσιο διακριτού προθαλάμου των Τομέων και των Ειδικοτήτων του ΕΠΑΛ, παύει να υφίσταται;

Ερώτημα: Πώς συνδέονται οι προτεινόμενες αλλαγές στην ΕΕΚ με την εναρμόνισή της στις απαιτήσεις της ελληνικής κοινωνίας και οικονομίας;

Ερώτημα: Γιατί αποτελεί πρόταση ποιοτικής εκπαιδευτικής υφής η μετατροπή της Α΄ Λυκείου του ΕΠΑΛ σε Ενιαία τάξη, χωρίς συγκεκριμένο Επαγγελματικό προορισμό;

Ερώτημα: Πώς διασφαλίζονται οι ασφαλείς επαγγελματικές διέξοδοι των μαθητών και μαθητριών της ΕΕΚ με τις προτεινόμενες αλλαγές στη δομή και στην λειτουργία της;

Ερώτημα: Πώς εμπεδώνεται η εργασιακή ασφάλεια στους / στις εκπαιδευτικούς της ΕΕΚ με τις νέες αλλαγές, αφού το ωράριο των εκπαιδευτικών Ειδικοτήτων συρρικνώνεται σύμφωνα με το ωρολόγιο πρόγραμμα της Α΄ Λυκείου; (χωρίς ακόμη να έχει γνωστοποιηθεί αυτό της Β΄ Λυκείου στα ΕΠΑΛ).

Και παρακάτω, στο ίδιο κείμενο, στην ενότητα που τιτλοφορείται: «Η σημερινή κατάσταση», αναφέρεται: 

«… Στα  θετικά  χαρακτηριστικά   της  ΕΕΚ   συμπεριλαμβάνεται   καταρχάς     το γεγονός,  ότι, παρά  τις παθογένειες  που  την χαρακτηρίζουν και τους ανεπαρκείς πόρους,  υλικούς και έμψυχους,  το διδακτικό προσωπικό  της καταβάλλει εργώδη προσπάθεια προκειμένου η ΕΕΚ να ανταποκριθεί στον πολυδιάστατο κοινωνικό της ρόλο…Επίσης, η ΕΕΚ διαθέτει καθόλου  αμελητέες  υλικοτεχνικές και εργαστηριακές  υποδομές  κάποιες  από  τις οποίες μπορούν και πρέπει να εκσυγχρονιστούν.». 

Επισήμανση: Η παραδοχή ανεπάρκειας σε υλικούς πόρους, καθώς και η αναγκαιότητα εκσυγχρονισμού της υλικοτεχνικής και εργαστηριακής υποδομής της ΕΕΚ, πάγιο αίτημα της εκπαιδευτικής κοινότητας, αναγνωρίζεται ως απαραίτητη παρέμβαση στην προσπάθεια βελτίωσης της λειτουργίας της ΕΕΚ.

Συνεχίζοντας στο εν λόγω κείμενο, αναφέρονται τα παρακάτω: 

«Στα αρνητικά χαρακτηριστικά της ΕΕΚ θα κατατάσσαμε: (α) τη διοικητική και οργανωτική πολυδιάσπαση  των φορέων της, (β) τον  κατακερματισμό των επαγγελματικών  κατευθύνσεων  και ειδικοτήτων  που  παρέχονται,  (γ) την πρώιμη έναρξη της επαγγελματικής επιλογής και εξειδίκευσης των νέων, (δ) την ασυμβατότητα, σε αρκετές περιπτώσεις, των προγραμμάτων σπουδών με τα επαγγελματικά  περιγράμματα,  (ε) το ξεπερασμένο  από  τις τεχνολογικές εξελίξεις διδακτικό και εργαστηριακό υλικό που χρησιμοποιείται σε αρκετές περιπτώσεις, (στ) τις  σοβαρές  ελλείψεις   στην  επιμόρφωση   του  διδακτικού  προσωπικού,   (ζ) τις περιορισμένες  δυνατότητες  επαφής  των μαθητών  και μαθητριών  της ΕΕΚ  με τον κόσμο της εργασίας   (η) την απαξίωση σε σημαντικό βαθμό  των επαγγελματικών σχολείων  και γενικότερα  της ΕΕΚ,  και (θ) τις σοβαρές  αδυναμίες  στο συνολικό σχεδιασμό της ΕΕΚ, σε συνάρτηση και με τις ανάγκες και τις δυνατότητες ανάπτυξης της  οικονομίας.». 

Ερώτημα: Πώς θα αντιμετωπιστούν αυτές οι παθογένειες με τις αλλαγές που προτείνονται στην ΤΕΕ; 

Συνακόλουθο ερώτημα: Αφού οι παθογένειες στην ΤΕΕ είναι γνωστές, γιατί μέχρι τώρα δεν έγιναν οι σχετικές διορθωτικές παρεμβάσεις;

Συνεχίζοντας την ανάγνωση του σχετικού κειμένου: 

«Οι εκπαιδευτικές πολιτικές που ασκήθηκαν την τελευταία 20ετία στον τομέα της ΕΕΚ, παρά τις διακηρύξεις της πολιτείας ότι αυτές στόχευαν στην αναβάθμισή της, όχι μόνο δεν ανταποκρίθηκαν στις εκπαιδευτικές και κοινωνικές ανάγκες αλλά, αντίθετα,  όξυναν προϋπάρχοντα  προβλήματα  και δημιούργησαν  και νέα  σε ό,τι αφορά την εκπαιδευτική λειτουργία, τις επαγγελματικές διεξόδους των αποφοίτων της, όπως και το διδακτικό προσωπικό. Ακραίο παράδειγμα υπήρξε η κατάργηση μιας σειράς  σημαντικών  ειδικοτήτων  της  ΕΕΚ  το 2013  χωρίς  τεκμηρίωση και χωρίς συνεκτίμηση των συνεπειών που είχε στην ελληνική εκπαίδευση και γενικότερα στην κοινωνία.».

Ερωτήματα: Πώς απαντούν οι προτεινόμενες αλλαγές στο γεγονός της ατεκμηρίωτης κατάργησης μιας σειράς σημαντικών ειδικοτήτων της ΕΕΚ το 2013; Πώς θα διασφαλιστεί τώρα αποτροπή ενδεχόμενης παρόμοιας κατάστασης με την εφαρμογή των νέων προτάσεων για την ΕΕΚ; 

Και ακόμη: Πώς συνδέονται οι νέες προτάσεις για την ΕΕΚ με το γεγονός της ατεκμηρίωτης και αδικαιολόγητης κατάργησης εύρωστων ειδικοτήτων το 2013;

Παρακάτω, στην ενότητα με τίτλο: «Βασικοί άξονες των προτάσεων – Επανασχεδιασμός των προγραμμάτων σπουδών της ΕΕΚ» αναφέρεται:

«Είναι επείγουσα  η ανάγκη ενός συνολικού επανανασχεδιασμού των προγραμμάτων  της ΕΕΚ με βάση τις σύγχρονες ανάγκες,   σε όλη την κλίμακα της εκπαίδευσης  και κατάρτισης. Στη διαδικασία  αυτή απαιτείται  καταρχάς να συνεκτιμηθεί η υφιστάμενη κατάσταση της ΕΕΚ σε ό,τι αφορά τα προβλήματα και τις δυνατότητές της, ιδίως σε ό,τι αφορά  το θεσμικό πλαίσιο, το ανθρώπινο  δυναμικό και τις διατιθέμενες  υποδομές  (δυνατά  και αδύνατα  σημεία).  Επίσης πρέπει  να ληφθούν υπόψη  βασικές παράμετροι  του διεθνούς  και του ευρωπαϊκού  πλαισίου, στο  βαθμό  που  επηρεάζουν   τη  γηγενή  ανάπτυξη  και  οικονομία,  ενώ  βασικό παράγοντα  του όλου σχεδιασμού  αποτελούν  τα ιδιαίτερα  χαρακτηριστικά και οι προοπτικές  της παραγωγικής  ανάπτυξης  της χώρας (σε εθνική, περιφερειακή  και τοπική κλίμακα), όπως και οι υφιστάμενες  κατά περίπτωση δυνατότητες χρηματοδότησης. Τέλος, πρέπει να συνεκτιμώνται και οι σύγχρονες επιστημονικές  / παιδαγωγικές  εξελίξεις, τις οποίες οφείλει  να παρακολουθεί  οποιαδήποτε  αλλαγή στον ευαίσθητο χώρο της Εκπαίδευσης.».

 Ερώτημα: Αν και η ανάγκη ενός συνολικού επανασχεδιασμού των προγραμμάτων της ΕΕΚ χαρακτηρίζεται από την Υποεπιτροπή για την Τεχνική Εκπαίδευση ως επείγουσα, οι περιγραφόμενες προς ανάληψη ενέργειες φαίνεται πως απαιτούν συντονισμένες, επίπονες και συστηματικές προσπάθειες, προκειμένου να υπάρξει ολική προσέγγιση των παραγόντων που άπτονται ενός τέτοιου εγχειρήματος. Πώς αιτιολογείται η εσπευσμένη και συνακόλουθα πρόχειρη εφαρμογή προτάσεων αναβάθμισης της ΕΕΚ, πριν αυτές λάβουν υπόψη τα πορίσματα της διερεύνησης όλων των εμπλεκόμενων παραγόντων οι οποίοι θα καταδειχτούν από τις σχετικές μελέτες ότι θα πρέπει να τύχουν συγκεκριμένων αναβαθμιστικών παρεμβάσεων;  

Στο κείμενο με τίτλο: «Προτεινόμενο πρόγραμμα Α΄ Τάξης Λυκείων της Επαγγελματικής Εκπαίδευσης» αναφέρεται: 

«Η Α΄ Λυκείου της Επαγγελματικής Εκπαίδευσης αποτελεί την τάξη υποδοχής και είναι σημαντικό στο ωρολόγιο πρόγραμμα να συνυπολογιστεί ότι θα πρέπει να παρέχει στους μαθητές/-τριες τη δυνατότητα να ανακαλύψουν τις κλίσεις και τις δεξιότητές τους. Θα πρέπει, επίσης, να εξασφαλίζει τη δυνατότητα οριζόντιας κινητικότητας μαθητών από ΓΕΛ προς ΕΠΑΛ και αντίστροφα. Δίνεται η δυνατότητα αξιοποίησης διαφορετικών τρόπων διδασκαλίας προσαρμοσμένων στις ανάγκες των μαθητών.». 

Ερώτημα: Τι αλλαγές προτείνονται να γίνουν κατ’ αναλογία στα ΓΕΛ προς επίτευξη της δυνατότητας στους μαθητές/ -τριες «να ανακαλύψουν τις κλίσεις και τις δεξιότητές τους» καθώς και στην κατεύθυνση της εξασφάλισης «οριζόντιας κινητικότητας μαθητών από ΓΕΛ προς ΕΠΑΛ και αντίστροφα»;
Στο ίδιο κείμενο αναφέρεται επίσης: 

«…Με το προτεινόμενο πρόγραμμα δίνεται στους μαθητές/-τριες της Α΄ τάξης η δυνατότητα διερεύνησης των εκπαιδευτικών και επαγγελματικών επιλογών τους με τέσσερις διαφορετικούς τρόπους (ΣΕΠ, Έρευνα στην Τεχνολογία, Ζώνη Δημιουργικών Δραστηριοτήτων, Μαθήματα Επιλογής). Επίσης, παρέχονται μαθήματα διευρυμένου περιεχομένου, ώστε να διδάσκονται από το σύνολο των εκπαιδευτικών της σχολικής κοινότητας.».

Ερώτημα: Με ποιον τρόπο θα δοθεί η ίδια δυνατότητα διερεύνησης των εκπαιδευτικών και επαγγελματικών επιλογών στους μαθητές που έχουν επιλέξει για συνέχιση των Λυκειακών τους σπουδών την Α΄ Λυκείου στο ΓΕΛ, ώστε να έχουν και αυτοί την ευκαιρία να διερευνήσουν τις δικές τους εκπαιδευτικές και επαγγελματικές κλίσεις και φιλοδοξίες προκειμένου, αν τελικά το αποφασίσουν, να τύχουν οριζόντιας κινητικότητας επί ίσοις όροις στην Β΄ Λυκείου ΕΠΑΛ, χωρίς να υστερούν σε απόκτηση σχετικών εκπαιδευτικών εμπειριών – όπως αυτές προτείνονται από την σχετική Επιτροπή – των συμμαθητών τους της Επαγγελματικής Εκπαίδευσης;

Παραμένοντας στο ίδιο κείμενο, που αφορά στο Προτεινόμενο Πρόγραμμα της Α΄ Τάξης Λυκείου της Επαγγελματικής Εκπαίδευσης, προτείνονται έξι (6) ώρες μαθημάτων Επιλογής, όπως παρακάτω:

Μαθήματα επιλογής
	Μάθημα		Ώρες		Μάθημα	Ώρες
1.	Αρχές Μηχανολογίας		2	4.	Αρχές Οικονομίας	2
2.	Αρχές Γραμμικού και Αρχιτεκτονικού Σχεδίου		2	5.	Στοιχεία Γεωπονίας και Αγροτικής Ανάπτυξης	2
3.	Στοιχεία Ηλεκτρισμού/Ηλεκτρονικής		2	6.	Αγωγή Υγείας	2
7.	Βασικές Αρχές Σύνθεσης		2	8.	Ναυτική Τέχνη	2

                      
Για τα μαθήματα Επιλογής, ακολουθεί η εξής διευκρίνιση:

«Μαθήματα Επιλογής

«Ο μαθητής/-τρια έχει τη δυνατότητα να επιλέξει από ένα σύνολο οκτώ μαθημάτων τα τρία μαθήματα,  τα οποία σχετίζονται με τους τομείς που θα έχει τη δυνατότητα να επιλέξει στη Β΄ Λυκείου και άπτονται των εκπαιδευτικών και επαγγελματικών ενδιαφερόντων του. Μέσα από τον εργαστηριακό χαρακτήρα αυτών των μαθημάτων ο μαθητής/-τρια θα ενημερωθεί σχετικά με τις ικανότητες και τις δεξιότητες που απαιτούνται σε κάθε επαγγελματικό τομέα έτσι, ώστε παράλληλα με τον αναβαθμισμένο ρόλο του Σχολικού Επαγγελματικού Προσανατολισμού, να βοηθηθεί στη διαδικασία λήψης της απόφασης που πρέπει να λάβει στη Β΄ Τάξη».

Ερώτημα: Ο μαθητής θα μπορεί να επιλέγει από τα παραπάνω μαθήματα Επιλογής τρία μαθήματα, τα οποία θα είναι παντελώς άσχετα μεταξύ τους; Πώς αυτό συνάδει με την συγκεκριμενοποιημένη εκπαιδευτική διαδρομή στην Επαγγελματική Εκπαίδευση, όταν με τον τρόπο αυτό η Α΄ Λυκείου αποχρωματίζεται ως τάξη Επαγγελματικού Λυκείου;

Ερώτημα (συνακόλουθο): Πώς θα ενημερωθεί ο μαθητής της Α΄ τάξης του ΓΕΛ και εν δυνάμει μαθητής οριζόντιας κινητικότητας προς το ΕΠΑΛ «σχετικά με τις ικανότητες και τις δεξιότητες που απαιτούνται σε κάθε επαγγελματικό τομέα έτσι, ώστε παράλληλα με τον αναβαθμισμένο ρόλο του Σχολικού Επαγγελματικού Προσανατολισμού, να βοηθηθεί στη διαδικασία λήψης της απόφασης που πρέπει να λάβει στη Β΄ Τάξη».»;

Το κείμενο αυτό δεν έχει την πρόθεση να υποστηρίξει την θέση ότι η σημερινή κατάσταση στην ΕΕΚ είναι αυτή που η κοινωνία ονειρεύεται για τα παιδιά της, αυτή που είναι σε θέση να απαντήσει στις ανάγκες της σύγχρονης οικονομίας, στις ραγδαίες εξελίξεις της αγοράς εργασίας, στις απαιτήσεις της σημερινής κοινωνικής πραγματικότητας, στην προσφορά διαχρονικών εκπαιδευτικών αρχών και αξιών. Το κείμενο αυτό έχει ως πρόθεση να αναδείξει την αγωνία που γεννά η σπουδή και η προχειρότητα με την οποία αντιμετωπίζεται ο προβληματισμός τόσο για την υιοθέτηση των απαραίτητων εκπαιδευτικών παρεμβάσεων και για την λήψη των αναγκαίων μέτρων, όσο και για την ανάληψη των ενδεδειγμένων πρωτοβουλιών στην κατεύθυνση της αναβάθμισης του ρόλου και της αποστολής της ΕΕΚ – του δεύτερου ισότιμου εκπαιδευτικού πυλώνα, δίπλα σε αυτόν της Γενικής εκπαίδευσης – στην εκπαιδευτική πραγματικότητα της χώρας μας.