Η τσάντα στο σχολείο;

Η παραμονή της τσάντας στο σχολείο θα μπορούσε, υπό προϋποθέσεις, να είναι μια από τις πρακτικές ενδυνάμωσης της επικοινωνίας γονέων-παιδιών.

ΡΕΠΟΡΤΑΖ ESOS

Δημήτρης Κλωτσοτύρας
Εκπαιδευτικός (ΠΕ 70)
Με την εγκύκλιο Φ.7/219218Δ/13-12-2017 το Υπουργείο Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων ενέκρινε τη δράση “Η τσάντα στο σχολείο”. Σκοπός της δράσης είναι “να υποστηρίξει ουσιαστικά τον μειωμένο χρόνο δημιουργικής επαφής και επικοινωνίας γονέων – παιδιών” και είναι προφανές ότι ανταποκρίνεται σε μια επίκαιρη κοινωνική ανάγκη. Η διαδικασία εφαρμογής όμως που περιγράφεται στην εγκύκλιο εμπεριέχει πρακτικές που ενδέχεται να ακυρώσουν τον σκοπό και να βάλουν τις σχολικές κοινότητες σε περιπέτειες.

Θα αφήσω στην άκρη τη γενικότερη κριτική για την αποσπασματικότητα της δράσης, την έλλειψη επιστημονικής τεκμηρίωσης και υποστηρικτικού υλικού (για τους γονείς κυρίως), την έλλειψη σύνδεσης με τα αναλυτικά προγράμματα, την οριζόντια εφαρμογή σε όλη την επικράτεια με τα ίδια σταθμά και θα επικεντρωθώ στο βασικό μέτρο που μάλιστα ονοματοδοτεί και τη δράση: την πρόταση οι σχολικές τσάντες να μένουν στο σχολείο.
Το συγκεκριμένο μέτρο εμπεριέχει πολλές προβληματικές παραμέτρους:
1. Η παραμονή της τσάντας στο σχολείο δημιουργεί πάμπολλα ζητήματα διαχείρισης που μπορούν να αποπροσανατολίσουν την σχολική κοινότητα από το βασικό σκοπό της δράσης. Πού θα φυλάσσονται οι τσάντες; Πώς θα διασφαλιστεί ότι κάποιος μαθητής/ κάποια μαθήτρια δε θα ξεχάσει μέσα στην τσάντα του/της κάποιο σημαντικό αντικείμενο/έγγραφο (π.χ. τα κλειδιά του σπιτιού;). Ποιος ο ρόλος/οι αρμοδιότητες του προσωπικού καθαριότητας; Ποιος θα έχει την ευθύνη στην περίπτωση κλοπών/φθορών; Τι θα γίνει με τις τσάντες των μαθητών/τριών του Ολοήμερου Τμήματος και σε ποιο αντικείμενο θα προετοιμαστούν -όπως προβλέπεται από το υπάρχον πρόγραμμα- οι μαθητές του Ολοήμερου την Παρασκευή πριν τη δράση; Όλα τα παραπάνω, και άλλα που δεν αναφέρονται για την οικονομία της συζήτησης, είναι ζητήματα που για να λυθούν απαιτούν πόρους (ανθρώπους, χώρους, χρόνο) που θα ήταν καλό να τους εξοικονομήσουμε.
2. Η παραμονή της τσάντας στο σχολείο θα μπορούσε, υπό προϋποθέσεις, να είναι μια από τις πρακτικές ενδυνάμωσης της επικοινωνίας γονέων-παιδιών. Ο τίτλος όμως του προγράμματος και ο τρόπος εφαρμογής που περιγράφεται στην εγκύκλιο αναγάγουν την παραμονή της τσάντας ως το απόλυτο και μοναδικό μέσο υλοποίησης του σκοπού. Έτσι όμως δε δίνεται περιθώριο στους εκπαιδευτικούς να δράσουν δημιουργικά και να υλοποιήσουν το στόχο με κάποια άλλη πρακτική που είναι κοντύτερα στη δική τους σχολική πραγματικότητα.
3. Λέμε συχνά στους γονείς ότι τα παιδιά, ιδίως τα μικρότερα, χρειάζονται ρουτίνες αλλιώς αποσυντονίζονται. Αυτή η βασική αρχή μοιάζει να αγνοείται στον σχεδιασμό της δράσης.  Η παραμονή της τσάντας στο σχολείο βγάζει το παιδί από μια βασική ρουτίνα και ευθύνη του. Έχει μελετηθεί τι επίπτωση θα μπορούσε να έχει αυτό στην καθημερινότητα του παιδιού και της οικογένειας;
4. Οι τσάντες αποτελούν ιδιοκτησία των μαθητών (ή έστω των γονέων/κηδεμόνων τους). Το δικαίωμα στην ιδιοκτησία είναι αρκετά ισχυρό για να μπορεί να περιοριστεί (έστω και περιστασιακά) εξ αιτίας ενός σχολικού προγράμματος. Μπορεί να φαίνεται υπερβολικό αυτό που λέω, σκεφτείτε όμως το εξής: σε μια πόλη καθιερώνεται το πρόγραμμα “Αυτοκίνητο στον Δήμο”. Σύμφωνα με αυτό, και με σκοπό την προστασία του περιβάλλοντος, κάθε Κυριακή από τις 8 το πρωί μέχρι τις 8 το βράδυ δεν επιτρέπεται η κυκλοφορία των αυτοκινήτων στο κέντρο της πόλης. Στο πλαίσιο του προγράμματος, οι κάτοικοι καλούνται να παραδώσουν τα οχήματά τους στα αμαξοστάσια του δήμου την Κυριακή το πρωί και να τα παραλάβουν μετά τη λήξη του προγράμματος. Πώς θα σας φαινόταν ένα τέτοιο πρόγραμμα; Τι θα λέγατε γι’ αυτόν τον Δήμαρχο σε σχέση με τον σεβασμό του στην ιδιοκτησία και την ελεύθερη βούληση των δημοτών;
5. Τι θα λέγατε όμως γι’ αυτόν το Δήμαρχο και σε σχέση με την εμπιστοσύνη που δείχνει στους πολίτες και τις δημοτικές υπηρεσίες; Περνώντας ξανά στα δικά μας, υπάρχει ο κίνδυνος να κατηγορηθεί η ηγεσία που Υπουργείου ότι δεν έχει εμπιστοσύνη στους γονείς και τους εκπαιδευτικούς γι’ αυτό και καθιερώνει πρακτικές που “επιβάλλουν” το μέτρο της μείωσης των σχολικών εργασιών. Κάτι τέτοιο θα μπορούσε να οδηγήσει ακόμα και σε κατευθύνσεις αντίθετες από τον σκοπό της δράσης.
Για όλα τα παραπάνω, προτείνω η δράση να διατηρήσει το βασικό της σκοπό και την κεντρική ιδέα του Σαββατοκύριακου χωρίς σχολικές εργασίες, αλλά να αφήσει τα σχολεία να αποφασίσουν πώς θα την ονομάσουν και ποιες θα είναι οι πρακτικές υλοποίησής της. Στο πλαίσιο αυτό η παραμονή της τσάντας στο σχολείο θα γίνει μόνο στα σχολεία που ο Σύλλογος Διδασκόντων θα αποφασίσει ότι μπορεί να την υποστηρίξει. Στα άλλα οι εκπαιδευτικοί θα αναπτύξουν τις δικές τους ιδέες και πρακτικές προσαρμοσμένες στις συνθήκες που ισχύουν στη σχολική τους κοινότητα.