14χρονη υποχρεωτική εκπαίδευση στην Ελλάδα - Τι ισχύει σε άλλες χώρες!

---

---

Κωνσταντίνος Αδριανουπολίτης
Εκπαιδευτικός – Ερευνητής
Πρόεδρος Ε.Ε.Τ.Ε.Κ.

Μεγάλη έκπληξη προκάλεσε η εξαγγελία του υπουργού παιδείας κ. Φίλη για καθιέρωση 14χρονης υποχρεωτικής εκπαίδευσης στην Ελλάδα.
14χρονη υποχρεωτική εκπαίδευση δεν υπάρχει σε καμία χώρα της Ε.Ε. είτε αυτή έχει αναβαθμισμένο εκπαιδευτικό σύστημα, είτε έχει ισχυρή οικονομία ή όχι.

Τα έτη υποχρεωτικής φοίτησης  στις χώρες της Ε.Ε. παρουσιάζονται στον ακόλουθο πίνακα.

Ανεξάρτητα με την υποχρεωτική εκπαίδευση των άλλων χωρών, το ερώτημα είναι εάν η επιμήκυνση της υποχρεωτικής εκπαίδευσης στην Ελλάδα αποτελεί σημαντικό στοιχείο αναβάθμισης του εκπαιδευτικού μας συστήματος.Με βάση τα στοιχεία του πίνακα, μεταξύ των 27 χωρών οι 14 έχουν 9ετή υποχρεωτική εκπαίδευση, 6 χώρες έχουν συνυπολογίσει και ένα έτος προσχολικής αγωγής και εμφανίζονται με 10ετή. Εάν εξαιρέσουμε την Ουγγαρία η οποία έχει 13ετή υποχρεωτική, καμία χώρα δεν έχει 12ετή υποχρεωτική πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση. 

ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΠΛΗΡΟΥΣ ΦΟΙΤΗΣΗΣ ΣΤΑ 27 ΚΡΑΤΗ-ΜΕΛΗ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ
ΧΩΡΑ	ΗΛΙΚΙΑ				ΧΩΡΑ	ΗΛΙΚΙΑ
	ΕΝ.	ΛΗΞ.	ΣΥΝ.	α/α		ΕΝ.
ΒΕΛΓΙΟ	6	15	9	15	ΛΙΘΟΥΑΝΙΑ	7
ΒΟΥΛΓΑΡΙΑ	7	16	9	16	ΟΥΓΓΑΡΙΑ	5
ΔΑΝΙΑ	7	16	9	17	ΜΑΛΤΑ	5
ΓΕΡΜΑΝΙΑ	6	16	10	18	ΟΛΛΑΝΔΙΑ	5
ΤΣΕΧΙΑ	6	15	9	19	ΑΥΣΤΡΙΑ	6
ΕΛΛΑΔΑ	6	15	9	20	ΠΟΛΩΝΙΑ	6
ΕΣΘΟΝΙΑ	7	16	9	21	ΠΟΡΤΟΓΑΛΙΑ	6
ΙΡΛΑΝΔΙΑ	6	16	10	22	ΡΟΥΜΑΝΙΑ	6
ΙΣΠΑΝΙΑ	6	16	10	23	ΣΛΟΒΕΝΙΑ	6
ΓΑΛΛΙΑ	6	16	10	24	ΣΛΟΒΑΚΙΑ	6
ΚΥΠΡΟΣ	5	15	10	25	ΦΙΝΛΑΝΔΙΑ	7
ΙΤΑΛΙΑ	6	15	9	26	ΣΟΥΗΔΙΑ	7
ΛΟΥΞ/ΡΓΟ	6	15	9	27	ΗΝ. ΒΑΣΙΛΕΙΟ	5
ΛΕΤΟΝΙΑ	5	16	11
Πηγή: Eurydice, Eurostat Αριθμοί – κλειδιά της εκπαίδευσης στην Ευρώπη  2009
Επεξεργασία: Κωνσταντίνος Αδριανουπολίτης

Για μια πειστική απάντηση στο ερώτημα αυτό είναι απαραίτητο να λάβουμε υπόψη τις εξής παραμέτρους.

Η εκπαίδευση ως κοινωνικό αγαθό θα πρέπει να παρέχει τα απαραίτητα εφόδια στα άτομα για να διαμορφώσουν σωστή προσωπικότητα αλλά και να αναπτύξουν τις δεξιότητες που θα τους επιτρέψουν να κερδίσουν την ζωή τους.
Οι σύγχρονες κοινωνίες θέλουν μια εκπαίδευση για όλους τους πολίτες τους, για να μπορούν να αντεπεξέλθουν στις σύγχρονες “απαιτήσεις” της ζωής.

Η υποχρεωτική εκπαίδευση σκοπό έχει να διασφαλίσει τα ελάχιστα μορφωτικά εφόδια και τις γενικές γνώσεις ώστε ο απόφοιτος να μπορεί να αντεπεξέλθει στις σύγχρονες κοινωνικές απαιτήσεις.
Για το λόγο αυτό η υποχρεωτική εκπαίδευση διαρκεί τόσο όσο είναι απαραίτητο για να εκπληρώσει  το στόχο της, αλλά ταυτόχρονα ο χρόνος αυτός θα πρέπει να αξιοποιείται στο έπακρο και  τα προγράμματα σπουδών να είναι ποιοτικά και αποτελεσματικά.

Παλαιότερα το σχολείο ( η τυπική εκπαίδευση ) ήταν ο μόνος χώρος πρόσληψης γνώσεων και κατά συνέπεια η επιμήκυνση της υποχρεωτικής εκπαίδευσης σήμαινε αυτόματα αναβάθμιση διότι έδινε ευκαιρία πρόσληψης περισσοτέρων γνώσεων οι οποίες ήταν σε μεγάλο βαθμό στατικές και συχνά κάλυπταν τις ανάγκες του επαγγελματικού βίου του ατόμου.

Με τη σημερινή οργάνωση της κοινωνίας ο σημερινός πολίτης έχει ανάγκη επέκτασης και επικαιροποίησης των γνώσεών του προκειμένου να καλύψει τις σύγχρονες ανάγκες του. Οι γνώσεις που αποκτά το άτομο στην υποχρεωτική του εκπαίδευση δεν είναι στατικές και είναι βέβαιο ότι  θα καθίσει αρκετές φορές στα θρανία κατά τη διάρκεια του βίου του.
Η Δια Βίου Εκπαίδευση είναι εδώ και επεκτείνεται με γοργούς ρυθμούς. 

Σήμερα είναι κοινή η πεποίθηση ότι καθοριστικό ρόλο στην εκπαίδευση δεν έχει η διάρκειά της, αλλά η ποιότητά της.
Ο καθοριστικός ρόλος της ποιότητας στην εκπαίδευση και όχι η διάρκειά της, αποδεικνύεται στο Φινλανδικό εκπαιδευτικό σύστημα το οποίο εφαρμόζει  με επιτυχία 9ετή υποχρεωτική εκπαίδευση.
Πάντως η εξαγγελία για 14χρονη υποχρεωτική εκπαίδευση προκαλεί εύλογες επιφυλάξεις για την επιτυχία της καθιέρωσής της διότι:

1. Η 9ετής υποχρεωτική εκπαίδευση που ισχύει σήμερα (10ετής μαζί με το νηπιαγωγείο) παρουσιάζει σοβαρά ποιοτικά προβλήματα για τα οποία είναι άγνωστο πως θα θεραπευτούν.
Είναι γνωστό ότι ένας αριθμός μαθητών  που τελειώνει το Γυμνάσιο δεν γνωρίζει διαίρεση ή να συντάξει μια απλή πρόταση χωρίς ορθογραφικά και συντακτικά λάθη. Είναι γνωστό επίσης ότι υπάρχουν αρκετές περιπτώσεις όπου η προαγωγή και η απόλυση στο Γυμνάσιο γίνονται με κάποια χαλαρότητα διότι είναι υποχρεωτική η φοίτηση και οι μαθητές «πρέπει να τελειώνουν». Εάν η φοίτηση στο λύκειο γίνει επίσης υποχρεωτική τότε είναι βέβαιο ότι η προαγωγή και η απόλυση θα γίνει ακόμη πιο εύκολη υπόθεση, δεδομένου ότι καθιερώθηκε ήδη η βάση του 9,5 και καταργήθηκε η τράπεζα θεμάτων. Στην περίπτωση αυτή οι μαθητές θα μπορούν απερίσπαστοι να αφοσιωθούν στα φροντιστηριακά τους μαθήματα και οι εξαγγελίες για το χτύπημα της παραπαιδείας θα αποδειχθούν λόγια κενά περιεχομένου.
Κοντολογίς είναι ανεδαφικό να επεκτείνεις την υποχρεωτική εκπαίδευση στο λύκειο όταν η ποιότητα σπουδών μέχρι το λύκειο είναι χαμηλή. Η ποιότητα εκπαίδευσης στο λύκειο είναι, ως γνωστόν, ακόμη πιο υποβαθμισμένη και όλοι αποδέχονται ότι το λύκειο έχει χάσει την αυτοτέλειά του, αποτελεί ένα διάδρομο προς το πανεπιστήμιο και μαστίζεται από τη βαθμοθηρία, την αποστήθιση και την παραπαιδεία.  

2. Με την καθιέρωση της 14χρονης υποχρεωτικής εκπαίδευσης το ποσοστό της σχολικής διαρροής θα αυξηθεί διότι στο σημερινό ποσοστό θα προστεθεί και το ποσοστό διακοπής φοίτησης στο λύκειο.
Σημειώνεται ότι το ποσοστό σχολικής διαρροής υπολογίζεται ανάλογα με τη διακοπή φοίτησης στην υποχρεωτική εκπαίδευση, ενώ η διακοπή φοίτησης στο λύκειο, όταν δεν είναι υποχρεωτική, λογίζεται ως «πρόωρη εγκατάλειψη του σχολείου» και δεν υπολογίζεται ως σχολική διαρροή.
Να σημειωθεί επίσης ότι η 9ετής υποχρεωτική εκπαίδευση έχει καθιερωθεί από το 1975 και μέχρι σήμερα το ποσοστό σχολικής διαρροής κυμαίνεται στο 7%. Οι λόγοι της σχολικής διαρροής οφείλονται σε κοινωνικο-οικονομικά αίτια, τα οποία υπερισχύουν των διατάξεων του Νόμου. 

3. Η κυβέρνηση στα πλαίσια του 3ου μνημονίου έχει δεσμευτεί για μείωση του κόστους της εκπαίδευσης, αξιολόγηση και σύνδεση με επιδόσεις, εκσυγχρονισμό και επέκταση της επαγγελματικής εκπαίδευσης, θέσπιση πλαισίου ποιότητας για τη μαθητεία, αύξηση του αριθμού μαθητών ανά τμήμα, κατάργηση – συγχώνευση σχολικών μονάδων, αύξηση του διδακτικού ωραρίου των εκπαιδευτικών κλπ.

Για όλα αυτά τα ακανθώδη θέματα τα οποία είναι και μνημονιακές υποχρεώσεις, το ΥΠΠΕΘ ουδέν ανακοινώνει, αλλά προβαίνει σε εύηχες εξαγγελίες για ολοήμερο Δημοτικό παντού και για την καθιέρωση της 14χρονης υποχρεωτικής εκπαίδευσης, ρυθμίσεις οι οποίες απαιτούν σημαντικά κονδύλια και είναι άγνωστο που θα ευρεθούν.
Να σημειωθεί ότι οι εξαγγελίες του υπουργού παιδείας περί 11.500 διορισμών  μονίμων εκπαιδευτικών σε Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση έχουν ήδη διαψευσθεί,  με τη δημοσίευση σε ΦΕΚ (Α΄ 183) 30-12-2015 της Πράξης του υπουργικού συμβουλίου, περί παράτασης της ισχύος «αναστολής διορισμών και προσλήψεων στο Δημόσιο Τομέα».

Τελειώνοντας μπορούμε να εικάσουμε ότι η επιμήκυνση της υποχρεωτικής εκπαίδευσης γίνεται άκαιρα, χωρίς συζήτηση στον Εθνικό Διάλογο, δεν θα προσδώσει ποιοτικά χαρακτηριστικά στην εκπαίδευση γενικότερα, θα αυξήσει τη σχολική διαρροή και θα δημιουργήσει πρόσθετα οικονομικά βάρη στα πενιχρά οικονομικά της εκπαίδευσης.
Η ξαφνική και εκτός Εθνικού Διαλόγου εξαγγελία για καθιέρωση 14χρονης εκπαίδευσης, αποτελεί ένα μετέωρο βήμα.

Θα το αντιληφθεί αυτό η πολιτική ηγεσία του ΥΠΠΕΘ και θα ασχοληθεί με τα μείζονα προβλήματα;

Ίδωμεν.

alfavita.gr